Czym powinien charakteryzować się dobry projekt rewitalizacyjny? Czy pomoc można pozyskać ze środków programu JESSICA? Czy do wniosku musi być dołączony plan rewitalizacyjny?
Rewitalizacja to działanie skupione na ożywieniu zdegradowanych obszarów miast, np. poprzemysłowych, którego celem jest znalezienie dla nich nowego zastosowania i doprowadzenie do stanu, w którym obszary te zmieniają swoją funkcję. Oznacza to, że projekt rewitalizacyjny z natury jest całościowy i skupia się na całym zdegradowanym obszarze, a nie jego części, np. doprowadzeniu do stanu używalności jednego budynku. Dlatego też dobry projekt rewitalizacyjny powinien opierać się na zaplanowaniu przyszłych potrzeb, przeprowadzeniu inwestycji w odniesieniu do istniejącej infrastruktury oraz wdrożeniu zaplanowanych funkcji, tak aby podnieść atrakcyjność całej okolicy i wykorzystanie jej gospodarczego potencjału. Praktycznie wszystkie regionalne programy operacyjne przewidują działania związane z rewitalizacją zwłaszcza obszarów miejskich. Natomiast sposób, zakres, jak i termin uruchamiania tych środków zależy już od jednostek zarządzających poszczególnymi programami.
Przy poszukiwaniu środków finansowych związanych z rewitalizacją warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden bardzo interesujący mechanizm, na który zdecydowało się kilka województw: JESSICA (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas). Inicjatywę tę opracowały Komisja Europejska i Europejski Bank Inwestycyjny wraz z Bankiem Rozwoju Rady Europy (CEB). JESSICA co prawda wykorzystuje środki publiczne, ale nie dystrybuuje ich w ogólnie przyjętym formacie dotacyjnym (jako środki o charakterze zwrotnym). Pomoc jest udzielna w formie kapitału właścicielskiego, kredytów lub gwarancji. Wspierane projekty powinny prócz samej rewitalizacji obejmować również funkcje komercyjne i biznesowe, gdyż celem tego programu jest wsparcie takich, które zapewnią dodatnią stopę zwrotu z inwestycji.
Pierwszym i zasadniczym elementem procesu rewitalizacji obszaru powinno być określenie obszaru inwestycji, rodzaju występujących problemów społeczno-gospodarczych oraz zaproponowanie możliwości ich rozwiązania wraz z planem realizacji konkretnych działań. Takie zdefiniowanie zakresu rewitalizacji, w przypadku gdy chcemy ją realizować z funduszy publicznych, musi mieć formę dokumentu planowego. Nosi on najczęściej nazwę lokalnego planu albo programu rewitalizacji, a jego opracowanie i akceptowanie leży w gestii władz samorządu terytorialnego. Takie planowe podejście jest też ważne, zmusza do skupienia się na przedsięwzięciu, a nie tylko na dofinansowaniu ze środków europejskich. Niestety, mimo że to już drugi okres programowania środków pomocowych UE, ciągle często samo pozyskanie dotacji staje się istotniejsze od dążenia do realizacji konkretnego projektu i osiągnięcia trwałych efektów. W konsekwencji pomysł mogące doprowadzić do ożywienia zdegradowanego obszaru ustępują miejsca remontom czy uporządkowaniu zaniedbanej infrastruktury i uniemożliwiają osiągnięcie strategicznych efektów.
dr Dariusz Bogucki, dyrektor do spraw sektora publicznego, Eficom SA