Jakie są najważniejsze zadania gmin związane z wyborami prezydenckimi? Na co samorządy powinny zwrócić szczególną uwagę, przygotowując się do wyborów?
Jednym z ważnych zadań związanych z organizacją przyśpieszonych wyborów prezydenckich jest przeprowadzenie przeglądu istniejącego podziału gminy na stałe obwody głosowania. Dotyczy to w szczególności spełniania kryteriów ustawowych i dostosowania tego podziału do rzeczywistych warunków przestrzenno-demograficznych. Wprawdzie głosowanie w wyborach przeprowadza się w stałych obwodach głosowania utworzonych na podstawie przepisów ustawy – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, to jednak upływ czasu od dokonania tego podziału może uzasadniać konieczność jego zmian. W szczególności przegląd ten uzasadniają zmiany terytorialne dokonane m.in. rozporządzeniem Rady Ministrów z 28 lipca 2009 r. w sprawie utworzenia, ustalenia granic i nazw gmin (Dz.U. nr 120, poz. 1000), które obowiązuje od początku tego roku. Wejście w życie rozporządzenia przyniosło m.in. powstanie nowej gminy – Jaśliska w powiecie krośnieńskim, kilkanaście zmian granic gmin czy też kilkaset zmian w ich nazewnictwie. Zgodnie z ustawą o wyborze prezydenta zmian w podziale na obwody głosowania, jeżeli konieczność taka wynika ze zmian granic gminy lub zmiany liczby mieszkańców w gminie, dokonuje się na zasadach i w trybie samorządowej Ordynacji wyborczej, najpóźniej w 45 dniu przed dniem wyborów. Równocześnie tworzy się obwody głosowania w szpitalach, zakładach pomocy społecznej, jeżeli w dniu wyborów będzie w nich przebywać co najmniej 50 wyborców. Dodatkowo obwody głosowania muszą powstać dla wyborców przebywających w zakładach karnych i aresztach śledczych oraz w oddziałach zewnętrznych tych zakładów i aresztów. Nieutworzenie takiego obwodu jest możliwe wyłącznie w uzasadnionych wypadkach na wniosek kierownika zakładu karnego lub aresztu. Te szczególne obwody głosowania tworzy rada gminy na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Dodatkowo ustala ich numery, granice oraz siedziby obwodowych komisji wyborczych. Podobnie jak w przypadku utworzenie stałych obwodów głosowania muszą one powstać najpóźniej w 45 dniu przed dniem wyborów. Po bezskutecznym upływie tego terminu właściwe czynności podejmuje wojewoda najpóźniej w 42 dniu przed dniem wyborów.
Równocześnie wskazać należy, że uszczegółowienie opisu granic obwodu, np. przez uporządkowanie nazw miejscowości, ulic, numeracji nieruchomości itp. nie stanowi zmian w podziale na obwody głosowania w rozumieniu art. 22 ust. 2 ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej. Dokonanie tego rodzaju uściśleń w podziale gminy na obwody głosowania, ale także i zmiany tego podziału w przypadku wystąpienia ustawowych przesłanek do ich dokonania wymaga podjęcia przez rady gmin (rady miejskie) stosownych uchwał, na wniosek przedstawiony przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
Andrzej Król
radca prawny z Warszawy