Kara grzywny za naruszenie obowiązków określonych w regulaminie utrzymania porządku i czystości obowiązującym na terenie gminy jest karą dopuszczalną i umiarkowanie dolegliwą – uznał Trybunał Konstytucyjny.
Rada gminy, po zasięgnięciu opinii państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, uchwala regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Regulamin jest aktem prawa miejscowego. Niewykonywanie obowiązków określonych w regulaminie podlega karze grzywny. Dla przykładu regulamin taki uchwalony na terenie Płocka przewiduje, iż właściciel psa, zamieszkały na terenie miasta, zobowiązany jest dokonać jego rejestracji w urzędzie miasta oraz trwale go oznakować, poprzez wszczepienie mu pod skórę elektronicznego mikroczipa. Tymczasem straż miejska złożyła w sądzie rejonowym wniosek o ukaranie Kamila C. za to, iż będąc właścicielem psa uchylił się od obowiązku takiego oznakowania. Czyn ten zakwalifikowano jako wykroczenie.

Obowiązki mogą być różne

W związku z pytaniem sądu rejonowego w Płocku sprawa znalazła swój finał w Trybunale Konstytucyjnym. Sędzia sądu rejonowego zajmujący się tą i podobnymi sprawami miał wątpliwość, czy aby obowiązki nałożone na mieszkańców Płocka przez uchwałę rady miasta nie są zbyt dolegliwe. A także czy nie naruszają zasady równości obywateli wobec prawa. Sędzia Trybunału Konstytucyjnego Marian Grzybowski podkreślił, że zasada równego traktowania zawarta w art. 32 ust. 1 konstytucji może być stosowana tylko przy ocenie prawa miejscowego w obrębie danej gminy. Nie ma natomiast uzasadnienia, by wzorzec ten stosować w odniesieniu do adresatów unormowań prawnych w różnych gminach.

Przepisy blankietowe

Sędziowie sądu rejonowego zarzucili art. 10 ust. 2a ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminie, z którego wynika, że wykonywanie obowiązków określonych w regulaminie podlega karze grzywny, jest przepisem blankietowym. Określa on jedynie granice wymiaru kary, odnośnie do wszystkich elementów czynu zabronionego, odsyłając do innego aktu normatywnego będącego aktem prawa miejscowego, a nie ustawą.
Istotą wykroczenia określonego w art. 10 ust. 2a jest niewykonanie obowiązków zawartych w regulaminie odnoszących się do zachowania w miejscach publicznych i służących ochronie porządku w gminach. Funkcją przepisów ustanowionych przez radę gminy w formie regulaminu jest ochrona porządku i czystości. Regulamin służy zaspokojeniu potrzeb danej wspólnoty samorządowej z uwzględnieniem specyfiki lokalnej tych potrzeb.



Kara umiarkowana

Trybunał Konstytucyjny w szczególności uznał przewidzianą za wykroczenie określone w art. 10 ust. 2a karę grzywny za karę umiarkowanie dolegliwą, a więc niesprzeczną z zasadą proporcjonalności w ograniczaniu wolności i praw jednostki. Trybunał podkreślił, że kara ta orzekana jest każdorazowo przez sąd, a więc organ bezstronny i profesjonalny. Sąd decyduje o zamianie tej kary na prace społecznie użyteczne (i to pod warunkiem uzyskania zgody obwinionego), zaś w wypadku braku zgody obwinionego lub niepodjęcia wskazanych tu prac na karę aresztu. Może indywidualizować orzeczenia o karze grzywny (także w zakresie jej wysokości) w granicach od 20–5000 zł, w sprawie zamiany kary grzywny, a w pewnych okolicznościach odstąpić od wymierzenia kary lub karę tę złagodzić. Sąd może także posłużyć się analogią do orzekania kary grzywny za naruszenie przepisów porządkowych, którą to karę art. 54 kodeksu wykroczeń ogranicza ramami 20–500 zł (bez możliwości zamiany na areszt).
Obowiązki właścicieli zwierząt tylko w regulaminie
Przepis art. 4 ust. 2 pkt 6 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie może stanowić podstawy prawnej do podejmowania samodzielnych uchwał tylko i wyłącznie w przedmiocie określenia obowiązków osób utrzymujących zwierzęta domowe, ponieważ jest to materia regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminie, a zatem to w owym regulaminie winna być ona normowana. Karze grzywny podlega ten, kto nie wykonuje obowiązków określonych w regulaminie (art. 10 ust. 2a ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach). Brak zatem unormowania wyżej przywołanych obowiązków w regulaminie utrzymania czystości i porządku w gminie oznacza, iż regulamin ten jest niekompletny, a ponadto nie będzie możliwe ewentualne egzekwowanie wykonania obowiązków od osób naruszających owe obowiązki związane z utrzymywaniem zwierząt domowych poprzez zagrożenie wszczęciem postępowania w przedmiocie nałożenia kary grzywny – rozstrzygnięcie nadzorcze z 25 lipca 2007 r., Wojewoda Małopolski PN.II.0911-97/07.
PODSTAWA PRAWNA
● Ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2005 r. nr 236, poz. 2008 ze zm.).
● Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 28 lipca 2009 r. sygn. akt 65/07.