Przed wojewódzkim sądem administracyjnym może być kwestionowany zwrot przez urząd skarbowy tytułu wykonawczego obejmującego należności spółek wodnych.
PROBLEM
Czy urzędy skarbowe mogą wstrzymać egzekwowanie tytułów wykonawczych związanych z nieuiszczaniem składek za konserwację urządzeń melioracyjnych przez członków spółki wodnej?
MF INFORMUJE
Zgodnie z art. 170 § 1 ustawy z 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. z 2005 r. nr 239, poz. 2019, z późn. zm.) członek spółki wodnej jest obowiązany do wnoszenia składek i ponoszenia na jej rzecz innych określonych w statucie świadczeń niezbędnych do wykonywania statutowych zadań spółki. W przypadku niewykonania tego obowiązku możliwe jest dochodzenie tych należności pieniężnych z majątku członka spółki wodnej w trybie egzekucji administracyjnej. Przekazanie do egzekucji administracyjnej tych należności nie jest jednak wystarczającą podstawą do wszczęcia i prowadzenia egzekucji administracyjnej. Możliwość takiego postępowania została uzależniona od spełnienia drugiego warunku określonego w art. 4 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2005 r. nr 229, poz. 1954 z późn. zm) – uzyskania przez wierzyciela stosownego orzeczenia sądu. W tym zakresie decydujące znaczenie miało postanowienie Sądu Najwyższego z 11 sierpnia 2004 r. (sygn. akt II CK 481/2003). Zgodnie z nim składka członkowska, o której mowa w art. 170 ust. 1 ustawy Prawo wodne, ma charakter świadczenia cywilnoprawnego i poddanie jej egzekucji administracyjnej nie pozbawia jej tego charakteru. Podstawą prawną dochodzonego obowiązku może być więc prawomocne orzeczenie sądu, z którego wynika istnienie obowiązku uiszczenia składki członkowskiej. Analogiczne stanowisko zajął Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 10 lipca 2006 r., sygn. akt K 37/04, w odniesieniu do opłat za nielegalne pobranie paliw i energii w sieci, których możliwość dochodzenia w trybie egzekucji administracyjnej wynika z art. 57 ustawy z 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. Nr 89, poz. 625). W uzasadnieniu wyroku TK wskazał, że należność pieniężna przedsiębiorstwa energetycznego z tytułu pobierania opłat za nielegalne pobieranie paliwa lub energii jest przekazana do egzekucji administracyjnej na podstawie art. 57 ust. 2 Prawa energetycznego, jeżeli wynika ona z wyroku sądowego rozstrzygającego spór z odbiorcą (dłużnikiem).
W celu urealnienia egzekucji administracyjnej omawianych należności minister finansów wystąpił do ministra rolnictwa i rozwoju wsi jak i ministra środowiska o pilne podjęcie działań legislacyjnych w zakresie zmian w ustawie Prawo wodne, mających na celu ułatwienie i przyspieszenie możliwości dochodzenia w trybie egzekucji administracyjnej należności spółek wodnych. Konieczna jest zatem zmiana przepisów ustawy Prawo wodne w takim zakresie, by z jej przepisów jednoznacznie wynikało, że spółka wodna może wnosić o wszczęcie egzekucji administracyjnej składek członkowskich wówczas, gdy członek spółki wodnej nie kwestionuje roszczenia spółki. W tym celu zaproponowano wprowadzenie do ustawy Prawo wodne rozwiązań, na wzór art. 91 i 92 przepisów ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. nr 124, poz. 1152, z późn. zm.), oferując jednocześnie pomoc w przygotowaniu propozycji rozwiązań prawnych w tym zakresie.
Dodatkowo ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji zapewnia spółkom wodnym prawo kwestionowania rozstrzygnięć organu egzekucyjnego wydawanych w indywidualnych sprawach o zwrocie wierzycielowi tytułu wykonawczego obejmującego należności spółek wodnych. Postanowienia w tym zakresie wydawane są w dwuinstancyjnym postępowaniu administracyjnym, które w przypadku ich zaskarżenia do sądu mogą być przedmiotem kontroli sądowoadministracyjnej pod kątem ich zgodności z obowiązującymi przepisami prawa (na podstawie odpowiedzi interpelację nr 11947)