Mieszkaniec gminy może żądać unieważnienia przepisów aktu prawnego wydanego przez organy jednostki samorządu terytorialnego. Uprawnioną do złożenia skargi do sądu jest osoba, której naruszony został bezpośredni, konkretny i aktualny interes prawny. Nie stanowią podstawy do zaskarżenia uchwały lub zarządzenia obawy co do możliwości jego naruszenia w przyszłości. Nie można bowiem powoływać się na potencjalne lub hipotetyczne zagrożenie swoich praw.
W myśl art. 101 ustawy o samorządzie gminnym osoba, której interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może – po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia – zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego. Prawo to jest jednym z elementów systemu kontroli nad działalnością samorządu.

Legitymacja do wniesienia skargi do sądu

Przesłanką skutecznego wniesienia skargi na uchwałę lub zarządzenie organu gminy jest istnienie interesu prawnego lub uprawnienia.
Pojęcia te nie zostały w ustawie zdefiniowane. W orzecznictwie i doktrynie ugruntowany jest pogląd, że kryterium interesu prawnego w postępowaniu administracyjnym czy w sprawie sądowoadministracyjnej rozumieć należy w ten sposób, że akt organu administracji musi dotyczyć własnego, indywidualnego i wynikającego z konkretnego przepisu prawa administracyjnego interesu.
Skarżącym może być każdy, kto wykaże, że zaskarżona uchwała narusza jego interes prawny lub uprawnienie. Oznacza to, że musi on uprawdopodobnić, iż w konkretnym przypadku istnieje związek pomiędzy jego własną prawnie gwarantowaną (a nie wyłącznie faktyczną) sytuacją a zaskarżoną uchwałą. Związek ten polegać ma na tym, że uchwała narusza, czyli pozbawia lub ogranicza bezpośrednio interes prawny lub uprawnienie skarżącego (wyroki: NSA z 4 marca 2009 r., I OSK 1157/08, Legalis, oraz WSA we Wrocławiu z 21 maja 2009 r., II SA/Wr 564/08, Legalis). Powinien on także wskazać konkretny przepis prawa materialnego lub procesowego, z którego wynika interes prawny lub uprawnienie (por. np. wyrok WSA w Bydgoszczy z 3 grudnia 2008 r., II SA/BD 573/08, Legalis).
W orzecznictwie podkreśla się również, że związek ten powinien być aktualny, a nie przyszły. Jak wskazał WSA w Bydgoszczy w wyroku z 17 lutego 2009 r. (II SA/Bd 1011/07, Legalis), skarżący musi już w dacie wniesienia skargi legitymować się naruszonym interesem prawnym, a nie jego zagrożeniem w przyszłości.
Skargę można wnieść do sądu administracyjnego w imieniu własnym lub reprezentując grupę mieszkańców gminy, którzy wyrażą na to pisemną zgodę (art. 101 ust. 2a ustawy). W razie naruszenia uchwałą lub zarządzeniem interesu prawnego wielu osób, niebędących mieszkańcami gminy, nie mogą one wspólnie wnieść skargi do sądu administracyjnego, ale dopuszczalne jest tylko indywidualne wnosienie roszczenia.
Wspólnie skargę mogą wnieść tylko mieszkańcy właściwej gminy. Potwierdzeniem tego jest między innymi wyrok WSA w Opolu z 16 marca 2009 r. (II SA/Op 220/08, Legalis), w którym stwierdzono, że radny nie jest uprawniony do zaskarżenia uchwały podjętej przez organ stanowiący, jeżeli nie legitymuje się on własnym interesem prawnym jako osoba fizyczna, a jedynym uzasadnieniem skargi jest działanie w interesie mieszkańców gminy.
Skargi kilku uprawnionych mogą być wniesione w jednym piśmie i mogą oni w jednej sprawie występować w roli skarżących, jeżeli ich skargi dotyczą tego samego aktu. Wniesienie jednak kilku czy nawet kilkudziesięciu skarg w jednym piśmie nie zwalnia poszczególnych skarżących od zachowania wszystkich wymogów formalnych. Każdy ze skarżących ma też obowiązek uiszczenia wpisu, ponieważ każdy z nich ma odrębne, niezależne od pozostałych uprawnienie do zaskarżenia uchwały, jeżeli narusza ona jego interes prawny (wyrok WSA w Lublinie z 11 kwietnia 2006 r., II SA/Lu 215/2006, LexPolonica nr 2117843).
To jest tylko część artykułu, zobacz pełną treść w e-wydaniu Dziennika Gazety Prawnej: Uchwałę organu gminy naruszającą prawo można zaskarżyć do sądu administracyjnego.
W pełnej wersji artykułu dowiesz się więcej na temat:

- Zaskarżalności aktów prawa miejscowego
- Spraw z zakresu administracji publicznej
- Bezczynności organu w podejmowaniu działań
- Wezwania do usunięcia naruszenia prawa
- Sposobu obliczania terminu
- Wyłączenia powagi rzeczy osądzonej
- Wymogi formalne złożenia skargi