W związku z kryzysem gospodarczym wzrasta liczba zadłużonych lokatorów mieszkań komunalnych, wspólnot, spółdzielni mieszkaniowych i TBS-ów. Większość gmin nie posiada wolnych lokali socjalnych do których można by wyeksmitować lokatorów zalegających z opłatami za używanie lokali. Dlatego wyroki eksmisyjne nie są egzekwowane.
PROBLEM
Czy każda jednostka samorządu terytorialnego pozostaje zobowiązana do wydzielenia z własnych zasobów lokali socjalnych z przeznaczeniem na tzw. nagłe potrzeby, w tym na zastosowanie wykonania procedury eksmisji mieszkaniowych? Czy przepisy przewidują sankcje wobec samorządów, które nie wydzieliły lokali socjalnych z zasobów własnych?
MINISTERSTWO INFRASTRUKTURY INFORMUJE
Kwestie dotyczące gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy określa ustawa z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 266 z późn. zm.). Zgodnie z art. 4 tej ustawy tworzenie warunków do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej należy do zadań własnych gminy, która na zasadach i w wypadkach przewidzianych w ustawie zapewnia lokale socjalne i lokale zamienne, a także zaspokaja potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich dochodach. Treść art. 22 ustawy stanowi, że z zasobu mieszkaniowego gmina wydziela część lokali, które przeznacza się na wynajem jako lokale socjalne. Realizacja powyższego przepisu należy do kompetencji rady gminy i dokonywana jest w drodze uchwały.
Należy zaznaczyć, że liczba mieszkań socjalnych w poszczególnych gminach powinna odpowiadać potrzebom danej społeczności lokalnej. Wpływ na to ma także liczba orzeczonych wyroków eksmisyjnych z przyznanym uprawnieniem do takiego lokalu. Nie zawsze jednak jest możliwe ze względu na ograniczone możliwości gmin.
Warto wspomnieć, że w 2007 roku w badanych przez Instytut Rozwoju Miast 22 miastach liczba gospodarstw domowych oczekujących na mieszkanie komunalne wynosiła blisko 6,6 tys., na mieszkanie socjalne ponad 8,8 tys., a na mieszkanie TBS ponad 13,3 tys.
W skali kraju potrzeby w odniesieniu do mieszkań komunalnych wynoszą około 53 tys. lokali, mieszkań socjalnych ponad 70 tys. lokali i mieszkań TBS prawie 100 tys. lokali. Na koniec 2007 roku łączne potrzeby mieszkań wynajmowanych o czynszu regulowanym wynosiły około 223 tys. lokali.
Ponadto rady gminy, przeznaczając poszczególne mieszkania na lokale socjalne, biorą pod uwagę ich stan techniczny i standard (wyposażenie w media). Jest to związane z tym, że stawka czynszu za lokal socjalny nie może przekraczać połowy stawki najwyższego czynszu obowiązującego w gminnym zasobie mieszkaniowym (art. 23 ust. 4).
Jeżeli chodzi o sankcje w sytuacji nieprzeznaczenia lub niewydzielenia wystarczającej liczby lokali socjalnych, gmina ponosi z tego tytułu konsekwencje odszkodowawcze.
W przypadku np. konieczności wskazania lokalu socjalnego na potrzeby eksmisji zastosowanie ma art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem, jeśli gmina nie dostarczyła takiego lokalu osobie uprawnionej z mocy wyroku sądowego, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy na podstawie art. 417 k.c. Przepis ten stanowi, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.
Wobec powyższego przepis ten umożliwia właścicielowi lokalu dochodzenie od gminy odszkodowania na zasadach ogólnych w zakresie wyznaczonym przez treść art. 361 par. 2 k.c., a zatem możliwość naprawienia szkody obejmuje nie tylko straty, które poszkodowany poniósł, ale również korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (na podstawie interpelacji nr 11046).