Zanim małżonkowie rozpoczną działalność gospodarczą, powinni zdecydować w jakiej formie organizacyjnej będą prowadzili interes. To ważne m.in. ze względu na odpowiedzialność majątkową za zobowiązania firmy.
W obrocie gospodarczym coraz częściej pojawiają się firmy rodzinne. Przeważnie prowadzone są jednoosobowo przez przedsiębiorcę zarejestrowanego w gminnej ewidencji albo w formie spółki cywilnej, w której działalności uczestniczą rodzice oraz dzieci.

Zanim przyjdzie komornik

Warto zawczasu przedsięwziąć działania, które pomogą uchronić majątek rodziny w razie bankructwa. W firmie jednoosobowej przedsiębiorca odpowiada całym swoim majątkiem za jej długi. W podobnej sytuacji jest wówczas, gdy działalność prowadzi w formie spółki cywilnej. Każdy ze wspólników ma bowiem status jednoosobowego przedsiębiorcy i za zobowiązania odpowiada majątkiem osobistym.
W obu tych sytuacjach oznacza to, że gdy na zaspokojenie wierzycieli nie wystarczy środków ze spieniężonego majątku przedsiębiorstwa, to prowadzona będzie egzekucja komornicza z majątku właściciela, a w wielu przypadkach nawet sięga się po udział przedsiębiorcy w majątku wspólnym małżonków.
– Aby uniknąć egzekucji zadłużenia firmy z majątku wspólnego obojga małżonków, najczęściej zawierają oni intercyzę jeszcze przed rozpoczęciem działalności gospodarczej. Jest to umowa małżeńska, która wyłącza istnienie między małżonkami wspólności majątkowej. Nie dorabiają się więc wspólnie i nie tworzą majątku wspólnego, ale każdy z nich dorabia się na własny rachunek i posiada wyłącznie majątek osobisty – wyjaśnia Agnieszka Durlik-Khouri z Krajowej Izby Gospodarczej
We wniosku o wpis do ewidencji przedsiębiorca musi zamieścić informację o istnieniu lub ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej. Następnie zostaje ona wpisana do ewidencji, podobnie jak informacje o ograniczeniu lub utracie zdolności do czynności prawnych.
Aby ochronić majątek rodziny przed wierzycielami i uniknąć prowadzenia egzekucji zadłużenia firmy z majątku wspólnego małżonków, przedsiębiorca powinien kontrahentów jeszcze przed zawarciem umowy uprzedzić o tym, jaka jest jego sytuacja majątkowa i jakie ewentualnie małżeńskie umowy majątkowe zawierał.
W małych firmach najczęściej jeden z małżonków występuje w charakterze przedsiębiorcy i dopełnia wszystkich formalności z tym związanych. Firma jest wówczas zarejestrowana na niego. Występuje również do urzędu skarbowego o aktualizację swojego NIP oraz do urzędu statystycznego o nadanie numeru REGON. W dokumentacji urzędu skarbowego i urzędu statystycznego jest wpisany jako osoba prowadząca działalność gospodarczą.



Żona – współpracownik

Jako płatnik składek rejestruje się też w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych i ciążą na nim obowiązki odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Płaci je nie tylko za siebie, lecz również za zatrudnionych pracowników i zleceniobiorców oraz za osoby współpracujące, czyli członków najbliższej rodziny, którzy pomagają mu prowadzić działalność gospodarczą.
Osobą współpracującą zazwyczaj jest drugi małżonek, którego obejmuje ubezpieczenie społeczne i zdrowotne z tytułu tej współpracy. Odprowadzane do ZUS z tego tytułu składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe dają mu w przyszłości prawo do uzyskania emerytury bądź renty. Jeżeli małżonek przedsiębiorca wystąpi o objęcie współpracującego męża lub żony ubezpieczeniem chorobowym, to wówczas nabędzie on uprawnienia do zasiłku chorobowego i macierzyńskiego.
Jaki status członków rodziny w firmie jest lepszy
Gdy firmę prowadzi jednoosobowy przedsiębiorca bez pomocy rodziny w charakterze osób współpracujących
Zalety:
● nie musi płacić składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne za najbliższych członków rodziny pomagających mu w charakterze osób współpracujących, czyli ponosi mniejsze koszty w związku z prowadzeniem firmy;
● po zawarciu z małżonkiem umowy o rozdzielności majątkowej nie dorabia się z nim wspólnie i za zobowiązania firmy odpowiada przed wierzycielami tylko majątkiem przedsiębiorstwa i osobistym;
● nawet w razie braku intercyzy rodzina przedsiębiorcy odpowiada w ograniczonym zakresie za zobowiązania związane z firmą.
Wady:
● aby małżonek nieposiadający statusu osoby współpracującej mógł legalnie pomagać w prowadzeniu firmy, powinien otrzymać pełnomocnictwo;
● w razie choroby lub wyjazdu przedsiębiorcy małżonek, który nie jest osobą współpracującą, nie może go reprezentować, zawierać umów z kontrahentami, przyjmować towarów od dostawców itd.;
● jeżeli zamiast osoby współpracującej przy prowadzeniu firmy pomaga pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę, to przedsiębiorca nie może zawiesić działalności gospodarczej;
● niezatrudniony w innej firmie małżonek przedsiębiorcy i niekorzystający z ubezpieczenia społecznego dla osoby współpracującej nie ma prawa do emerytury.
Gdy przedsiębiorca prowadzi firmę przy pomocy osób współpracujących
Zalety:
● w razie choroby lub wyjazdu nie musi pamiętać za każdym razem o udzielaniu pełnomocnictwa do prowadzenia spraw firmy, ponieważ w większości obowiązków współpracujący może go zastąpić;
● najbliższa rodzina ze statusem osoby współpracującej korzysta ze świadczeń, bo objęta jest ubezpieczeniem społecznym i zdrowotnym;
● współpracujący w odróżnieniu od pracownika nie ma prawa do płatnego urlopu wypoczynkowego.
Wady:
● większe koszty prowadzenia firmy niż w razie działalności jednoosobowej bez współpracujących.