Jakie zmiany w przepisach regulujących kwestię nieważności umowy dotyczącej zamówienia publicznego wprowadziła nowelizacja prawa zamówień publicznych?
Ustawodawca odszedł od zasady bezwzględnej nieważności umowy w razie zaistnienia okoliczności określonych w przepisach na rzecz nieważności względnej. Oznacza to, że po zmianie umowa obarczona określonymi wadami powstałymi na etapie postępowania nie jest nieważna z mocy prawa, ale podlega unieważnieniu. Wyrok sądu lub Krajowej Izby Odwoławczej (KIO) unieważniający umowę ma skutek od momentu jej zawarcia, chyba że KIO zdecyduje o unieważnieniu umowy jedynie w zakresie zobowiązań jeszcze niewykonanych. KIO może również odstąpić od unieważnienia umowy mimo zaistnienia przesłanek unieważnienia, jeżeli utrzymanie umowy leży w ważnym interesie publicznym.
Warto zwrócić uwagę, że wśród przesłanek unieważnienia umowy znalazło się zastosowanie trybu negocjacji bez ogłoszenia lub trybu z wolnej ręki z naruszeniem przepisów prawa zamówień publicznych (p.z.p.). Jednak nawet wtedy umowa nie podlega unieważnieniu, jeżeli zamawiający miał uzasadnione podstawy sądzić, że działa zgodnie z prawem i jeżeli odczekał z zawarciem umowy 5 lub 10 dni od dnia publikacji ogłoszenia o zamiarze zawarcia umowy.
Unieważnienia umowy mogą żądać wykonawcy, którzy mają lub mieli interes prawny w uzyskaniu zamówienia oraz ponieśli lub mogą ponieść szkodę w wyniku naruszenia przepisów p.z.p. przez zamawiającego. W tym celu powinni wnieść odwołanie do KIO w terminie wskazanym w ustawie. Wyłączona została możliwość wnoszenia powództwa do sądu o ustalenie istnienia stosunku prawnego w trybie art. 189 k.p.c. Zamawiający może żądać unieważnienia umowy na podstawie art. 705 k.c., jeżeli wykonawca wpłynął na wynik przetargu w sposób niezgodny z prawem lub dobrymi obyczajami. Prezes Urzędu Zamówień Publicznych (UZP) może wystąpić do sądu o unieważnienie umowy w terminie 4 lat od dnia jej zawarcia z powodu wystąpienia wad postępowania określonych w art. 146 ust. 1 p.z.p.