Utworzone zostanie centrum pomocy prawnej przy Ministerstwie Sprawiedliwości. Powstanie sieć ośrodków pomocy, po jednym w każdym województwie. Prawnik pomoże w sprawie urzędowej w II instancji, lecz nie podatkowej ani karnej.
Nieodpłatna pomoc prawna będzie przyznawana na wniosek osobom o najniższych dochodach, które nabyły prawo do zasiłku. Wniosek o jej udzielenie będzie składany u radcy prawnego lub adwokata, który oceni status majątkowy zainteresowanego poradą. Nad nowym projektem bezpłatnej pomocy prawnej będzie jutro dyskutowała Rada Ministrów.
Jeśli sprawa kwalifikuje się do pomocy, pełnomocnik pisze pismo lub sporządza inny akt i wysyła wniosek drogą elektroniczną do ośrodka pomocy prawnej. Ośrodek potwierdza lub odmawia udzielenia pomocy. Termin rozpoznania wniosku wynosiłby 14 dni.
– Odmowa przyznania pomocy lub jej cofnięcie będzie zaskarżane do sądu administracyjnego – wyjaśnia sędzia Grzegorz Wałejko z Ministerstwa Sprawiedliwości.

Urzędówki przedsądowe

Powstanie centrum pomocy prawnej przy Ministerstwie Sprawiedliwości i po jednym ośrodku pomocy w województwie. Centrum zatrudni nową kadrę – około 15 etatowych pracowników. Do kompetencji dyrektora centrum należeć będzie potwierdzenie przydzielenia nieodpłatnej pomocy albo jej cofnięcie. A także wydawanie decyzji o przyznaniu wynagrodzenia prawnikom, którzy pomagali w załatwieniu sprawy. Dyrektor centrum będzie miał obowiązek składać sprawozdania ciału doradczemu, jakim będzie rada pomocy prawnej.
W każdym ośrodku pomocy prawnej natomiast stworzone zostaną punkty informacyjne. W punktach tych oprócz podstawowych informacji o adresach prawników i zakresie pomocy dostępne będą wnioski o przyznanie pomocy. Ośrodki te będą wypłacać wynagrodzenie prawnikom. Przewiduje się, że będą one liczyć po 30 osób, łącznie z call center.



Przepisy dalekie od ideału

Minusy założeń do ustawy to ograniczenie udzielania pomocy sądowej do osób, które pobierają zasiłek z pomocy społecznej. Zdaniem Łukasza Bojarskiego, który był inicjatorem akademickich poradni prawa, o możliwości uzyskania pomocy powinien decydować niski poziom dochodów, a nie fakt pobierania zasiłku.
W programie pilotażowym przez pierwszy rok system wsparcia prawnego będzie ograniczony tylko do jednego województwa. Powstaje problem zgodności takiego rozwiązania z konstytucyjną zasada równości wobec prawa, bowiem przy jego przyjęciu mieszkańcy jednego województwa będą mieli prawa, których mieszkańcy pozostałych 15 województw będą pozbawieni.

Jak to jest w Ameryce

W opinii radcy prawnego Sławomira Ciupy należałoby pójść dalej i stworzyć zawodowy korpus osób zajmujących się świadczeniem pomocy prawnej, tak jak to się dzieje w USA czy Wielkiej Brytanii. Wyspecjalizowana instytucja umiałaby ocenić, czy osoby występujące o pomoc są w niedostatku.
Najważniejszą sprawą dla ministerstwa będzie ustalenie stawek dla prawników, którzy dobrowolnie będą wpisywać się na listę udzielających pomocy. Jeśli tak jak obecnie za sprawę o naruszenie dóbr osobistych radca otrzyma 360 zł, to nowy projekt może się nie powieść – mówią adwokaci.
– Co istotne, po wejściu w życie ustawy zniknie handel urzędówkami – podkreśla adwokat Michał Tomczak. – System będzie naprawdę postępowy, jeśli stawki wynagrodzenia dla będą wyższe, szybciej wypłacane i przewidywalne.
Nieodpłatna pomoc prawna będzie przyznawana na wniosek osobom o najniższych dochodach, które nabyły prawo do zasiłku. fot. shutterstock.com / ST