Czy ogłoszenie upadłości lub upadłości z układem w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej ogranicza się tylko do jego terytorium czy wywiera skutki również w innych państwach?
Ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy w jednym kraju UE wywiera bezpośrednie skutki na stosunki majątkowe tego podmiotu z jego kontrahentami z innych krajów Unii. Dlatego też konieczne było wydanie przepisów ujednolicających kwestie skutków ogłoszenia upadłości wewnątrz Unii. Z tych przyczyn przyjęto rozporządzenie Rady (WE) nr 1346/2000 z 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego. Rozporządzenie to obowiązuje także w Polsce. Warunkiem stosowania kolizyjnych norm regulujących międzynarodowe postępowania upadłościowe jest położenie majątku upadłego za granicą w odniesieniu do podmiotu zainteresowanego, względnie występowanie w sprawie zagranicznych wierzycieli. Zastosowanie tych przepisów ogranicza się do postępowań, w których główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika znajduje się na obszarze Unii. W związku z tym, że rozporządzenia nie przyjęła Dania, nie ujednolica ono jednak regulacji na obszarze całej UE.
Rozporządzenie wprowadziło zasadę automatycznego uznawania zagranicznych orzeczeń. W praktyce oznacza to, że ogłoszenie upadłości lub układu w jednym z państw członkowskich nie ogranicza się tylko do jego terytorium, ale bez wymogu uznawania wywiera skutki również w innych państwach. Rozporządzenie nie narzuca jednak jednolitych reguł traktowania wierzycieli, podziału majątku ani kolejności zaspokajania roszczeń. Zawarte w nim regulacje prawne mają na celu przeciwdziałanie kierowaniu przez przedsiębiorców majątku swoich przedsiębiorstw do kraju, w którym warunki upadłości byłyby dla nich najkorzystniejsze. Każde państwo ma jednak prawo odmówić uznania postępowania upadłościowego wszczętego w innym państwie, jak również odmówić wykonania orzeczenia tam zapadłego. Warunkiem koniecznym jest pozostawanie postępowania czy orzeczenia w oczywistej sprzeczności z porządkiem publicznym.

Maciej Prusak, adwokat, partner w kancelarii BSJP Taylor Wessing