Organy publiczne, w tym gminy, powiaty i województwa, w postępowaniu przed sądami administracyjnymi występują nie tylko jako autor kontrolowanej przez sąd decyzji czy innego aktu administracyjnego. Organy te mogą m.in. inicjować sprawy o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego. Ponadto na podstawie wniosku samorządu może zostać podjęte postępowanie mediacyjne czy też wznawiające postępowanie. Równocześnie organ administracji publicznej może zakwestionować niekorzystne dla siebie rozstrzygnięcie sądu I instancji, wnosząc skargę kasacyjną. Dodatkowo samorządy w drodze postępowania sądowoadministracyjnego mogą podważać zarządzenia zastępcze oraz rozstrzygnięcia nadzorcze wydane przez wojewodów w ramach funkcji nadzorczych nad samorządami.
Zgodnie z przepisami sądy administracyjne zajmują się nie tylko sprawami rozpoczynanymi na skutek skarg od orzeczenia organów administracji publicznej, wnoszonymi przez niezadowolonych obywateli, przedsiębiorców bądź innych uprawnionych podmiotów. Postępowanie przed sądami administracyjnymi przewiduje sytuacje, w których organ administracji występuje albo w innym charakterze, albo posiada uprawnienia procesowe na równi z obywatelem. Zgodnie z przepisami ustawy kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:
● decyzje administracyjne,
● postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty;
● postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie
● inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa;
● pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach;
● akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej;
● akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej;
● akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego;
● bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt 1–5.
Sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę, i stosują środki określone w tych przepisach. Rozstrzygają one spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej. Jednocześnie nie są one właściwe m.in. w sprawach wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej.

To jest tylko część artykułu. W pełnej wersji artykułu znajdziesz więcej informacji na temat:

Sporów kompetencyjnych

Koniecznym wniosku

Aktach nadzoru

Wydania zarządzenia

Właściwościach sądu

Wznowieniu postępowania

Podstaw wznowienia

Przebieg postępowania

Postępowania mediacyjnego

Postępowania uproszczonego

Zakresie pełnomocnictwa

To jest tylko część artykułu, zobacz pełną treść w e-wydaniu Dziennika Gazety Prawnej: Uprawnienia jednostek samorządu terytorialnego przed sądami administracyjnymi.