Po śmierci wspólnika spółki cywilnej, jawnej czy z ograniczoną odpowiedzialnością, spadkobiercy nie zawsze mogą wejść do spółki w jego miejsce. Istotne jest to, co zapisano w umowie spółki. Zawsze spadkobiercy powinni też sprawdzić, czy spadkodawca nie pozostawił długów. Lepiej jest wtedy odrzucić spadek albo przyjąć go z dobrodziejstwem inwentarza, niż spłacać wierzycieli ze swojego majątku.
Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego z chwilą jego śmierci przechodzą na spadkobierców. Do schedy spadkowej wchodzą m.in.: własność ruchomości (np. samochód, komputer) i nieruchomości (np. parcela), udział we współwłasności, użytkowanie wieczyste, zastaw lub hipoteka. Dziedziczeniu podlegają też m.in. prawa i obowiązki majątkowe akcjonariuszy oraz udział wspólnika w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (z o.o.), a także prawa majątkowe wynikające z udziału spadkodawcy w spółkach osobowych.

Powołanie w testamencie

Powołanie do spadku może wynikać albo z testamentu, albo z kodeksu cywilnego. Przepisy kodeksu mają zastosowanie, gdy spadkodawca nie postawił testamentu, okazał się on nieważny lub spadkobierca wskazany w testamencie odrzucił spadek. Spadkodawca w testamencie może powołać do dziedziczenia jedną lub kilka osób – do całego spadku lub do jego ułamkowej części. Jeśli nie określi w nim udziałów spadkowych, a spadkobierców jest kilku – uznaje się, że wszyscy mają równy udział. Nie można natomiast powołać spadkobierców do poszczególnych przedmiotów wchodzących w skład spadku ani do wyodrębnionych części majątku spadkowego (np. że udziały w spółce dziedziczy żona, nieruchomość córka, a samochód syn). Wyjątkiem jest gospodarstwo rolne.
Często zdarza się jednak, że sporządzający testament przeznacza w nim konkretne przedmioty dla konkretnych osób. Jeśli przedmioty te przeznaczone są dla jednej osoby i wyczerpują prawie cały spadek – osobę taką uznaje się za spadkobiercę powołanego do całego spadku. Jeśli natomiast takie rozporządzenie zostało dokonane na rzecz kilku osób – poczytuje się je w razie wątpliwości za powołane do całego spadku w częściach ułamkowych odpowiadających stosunkowi wartości przeznaczonych im przedmiotów. Gdyby jednak przedmioty wskazane w testamencie nie wyczerpały całego spadku – do dziedziczenia powołani są spadkobiercy ustawowi, a przeznaczone dla poszczególnych osób przedmioty majątkowe stanowią przedmiot zapisu.
Taki zapis testamentowy polega na tym, że spadkodawca zobowiązuje spadkobiercę testamentowego albo ustawowego do określonego świadczenia majątkowego na rzecz określonej osoby – zapisobiorcy. Rzecz oznaczona co do tożsamości nie przechodzi automatycznie na zapisobiorcę. Do przejścia własności przedmiotu zapisu niezbędna jest umowa między spadkobiercą a zapisobiorcą przenosząca własność.
To jest tylko część artykułu, zobacz pełną treść w e-wydaniu Dziennika Gazety Prawnej: Kto i na jakich zasadach dziedziczy udziały w spółce.