Do świadczenia usług pocztowych wystarczy wpis w rejestrze operatorów pocztowych. Co 10 lat prezes UKE wyznaczy powszechnego operatora pocztowego, w drodze konkursu. Reklamacje za spóźnione listy i przesyłki pocztowe będziemy mogli wysyłać e-mailem.
Rząd chce znieść ograniczenia w prowadzeniu działalności pocztowej dla prywatnych firm. W razie utraty przesyłki konsument skorzysta z prostych i mało kosztownych procedur reklamacyjnych, z odszkodowaniem za nieterminowe dostarczenie przesyłki włącznie. Operator pocztowy z uprawnieniami do świadczenia usług pocztowych na terenie całego kraju będzie wyłaniany przez prezesa Urzędu Telekomunikacji Elektronicznej w konkursie organizowanym co dziesięć lat. To podstawowe założenia przygotowywanego przez Ministerstwo Infrastruktury projektu ustawy – Prawo pocztowe, który ma dostosować polskie prawo do unijnych przepisów III dyrektywy pocztowej.

Koniec z przyklejaniem blaszek

Urzędnicy nie mogą już dłużej blokować otwarcia rynku usług pocztowych. Zgodnie z dyrektywą pocztową 31 grudnia 2010 r. w większości państw członkowskich zniesiony ma zostać monopol publicznego operatora na usługi pocztowe. W niektórych krajach, w tym w Polsce, ma się to stać dopiero 31 grudnia 2012 r.
Poczta Polska, jako jedyny podmiot działający na rynku, może doręczać korespondencję ważącą poniżej 50 gram bez pobierania dodatkowej opłaty (jest to tzw. obszar zastrzeżony dla publicznego operatora). Prywatni operatorzy pocztowi, którzy przyjmując lekką przesyłkę, musieliby pobierać opłatę 2,5 razy wyższą niż Poczta, dociążają więc przesyłki, co jest uciążliwe i dla nich, i dla klientów.
– Po otwarciu rynku niezależni operatorzy w końcu będę mieli wyrównane reguły do zdrowej konkurencji rynkowej – mówi Rafał Brzoska, prezes zarządu firmy InPost, operatora pocztowego. Klienci będą mieli alternatywę i wybiorą najbardziej korzystną dla siebie propozycję.
Po wejściu w życie nowej ustawy działalność pocztowa będzie wykonywana w Polsce na podstawie wpisu do rejestru operatorów pocztowych.

Zdecyduje konkurs

Prezes UKE w drodze konkursu co 10 lat wyznaczy operatora pocztowego, zobowiązanego do świadczenia usług powszechnych. Wyznaczony w ten sposób operator będzie świadczyć usługi na terenie całego kraju, zapewniając odpowiednią gęstość swoich placówek oraz pocztowych skrzynek nadawczych. Do jego obowiązków należeć też będzie zapewnienie co najmniej jednego opróżniania nadawczej skrzynki pocztowej i doręczania przesyłek co najmniej w każdy dzień roboczy i nie mniej niż pięć razy w tygodniu (z wyłączeniem dni świątecznych). Pierwszym operatorem wyznaczonym na okres trzech lat od momentu wejścia w życie ustawy będzie Poczta Polska.
Podstawową wadą obowiązującego prawa pocztowego jest zbyt mała ochrona praw konsumentów w zakresie usług świadczonych przez operatorów pocztowych.
– Obecnie brak jest np. rozwiązań, na mocy których należne byłoby odszkodowanie w przypadku opóźnienia lub znacznego opóźnienia przesyłki, w szczególności w zakresie usług świadczonych przez operatora publicznego – mówi Piotr Dziubak, rzecznik Urzędu Komunikacji Elektronicznej.



Reklamacje przez internet

Efekt jest taki, że tylko co druga przesyłka pocztowa polecona trafia do adresata dzień po jej wysłaniu w Poczcie Polskiej. Jak wynika z ostatniego raportu prezesa UKE, publiczny operator nie spełnia zresztą większości regulaminowych warunków dotyczących terminowości doręczeń, wyznaczonych przez rozporządzenie. Prawo dochodzenia w takiej sytuacji reklamacji zagwarantują nadawcom nowe przepisy. Reklamacje będzie można zgłaszać w dowolnej placówce pocztowej w formie pisemnej, ustnej do protokołu lub w innej formie, która w jednoznaczny sposób ujawnia wolę reklamującego, a więc także elektronicznie. Co ważne, zasady reklamacji będą odgórnie ustalone, co dziś ma miejsce jedynie w przypadku Poczty Polskiej. U prywatnych operatorów takie zasady określają ich wewnętrzne regulaminy, które podlegają jedynie ocenie prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej.

Pod nadzorem UKE

– Organ regulacyjny może nakazać prywatnemu operatorowi wprowadzenie stosownych zmian w regulaminie. Sprawuje tym samym kontrolę świadczenia usług pocztowych przez wszystkich operatorów – tłumaczy Marcin Ropiak, adwokat z kancelarii Mamiński i Wspólnicy.
Pomimo tej kontroli konsument, wysyłając przesyłkę za pośrednictwem danego operatora, często nie ma pewności, że dotrze ona na miejsce. Chce jednak ponieść to ryzyko, gdyż koszt nadania przesyłki w prywatnej firmie jest w wielu przypadkach niższy niż koszt jej nadania w okienku pocztowym.
– Klient powinien mieć gwarancje, że jeśli wyśle przesyłkę, to dotrze ona do odbiorcy w możliwie krótkim czasie oraz w stanie niezmienionym – mówi Marek Sadowski z firmy PAF Operator pocztowy.
Dlatego po nowelizacji UKE będzie lepiej nadzorował operatorów pocztowych. W tym celu otrzyma m.in. możliwość nakładania kar pieniężnych w sytuacji naruszeń praw użytkowników usług pocztowych.
– Na rynku pocztowym powinny wówczas utrzymać się tylko najlepsze przedsiębiorstwa świadczące usługi pocztowe, dające gwarancje uczciwości, fachowości oraz rzetelności w tym, co robią – uważa Marek Sadowski.

Łatwiej z odwołaniem

Nowe przepisy zapewnią też sprawną procedurę odwoławczą w przypadku nierozpatrzenia przez operatora pocztowego reklamacji w sposób zadowalający.
– Klient będzie miał możliwość skorzystania z postępowania mediacyjnego przed prezesem Urzędu Komunikacji Elektronicznej, z postępowania przed stałym konsumenckim sądem polubownym, działającym przy prezesie UKE lub skierowania sprawy na drogę sądową – mówi Teresa Jakutowicz z Ministerstwa Infrastruktury.
Jak podkreśla Olgierd Świerzewski, radca prawny z kancelarii Łukowicz Świerzewski i Wspólnicy, dziś konsumenci bardzo rzadko korzystają z drogi sądowej w sytuacji sporu z operatorem pocztowym. Powodem są koszty sądowe, które mogą znacznie przekroczyć ewentualną rekompensatę.
– Operatorzy pocztowi mogą wykorzystywać tę sytuację i odmawiać zarówno uznania reklamacji, jak również uchylać się od wyjaśnienia sporu w postępowaniu mediacyjnym przed prezesem UKE. Ta sytuacja stwarza pozory ochrony konsumentów – twierdzi Olgierd Świerzewski.
Nowe procedury mają umożliwić konsumentom faktyczne korzystanie z ich praw.
Szersza perspektywa
Całkowite otwarcie rynku usług pocztowych nastąpiło w Szwecji już w 1993 r., a w Finlandii w 1994 r. W 2006 otwarto rynek pocztowy w Estonii i Wielkiej Brytanii, a dwa lata później (2008 r.) w Niemczech.