Aby odzyskać pieniądze od upadłego przedsiębiorcy, jego wierzyciele muszą je zgłosić w terminie i dopilnować, aby zostały umieszczone na liście wierzytelności oraz zaliczone do odpowiedniej kategorii, w której będą zaspokojone.
Majątek upadłego przedsiębiorcy stanowi masę upadłości, która zostanie spieniężona i przeznaczona na pokrycie jego wierzytelności. Aby jego wierzyciele w postępowaniu upadłościowym mogli odzyskać należne pieniądze, powinni przede wszystkim sędziemu komisarzowi zgłosić wierzytelność w terminie wskazanym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości.

Wierzytelność trzeba zgłosić

Z takimi zgłoszeniami mają prawo wystąpić wierzyciele: osobiści upadłego oraz ci, którym przysługuje wierzytelność zabezpieczona hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym albo skarbowym, hipoteką morską lub przez inny wpis w księdze wieczystej lub w rejestrze okrętowym. Gdyby jednak wierzyciel nie zgłosił tych zabezpieczonych wierzytelności, to wówczas zostaną one na liście wierzytelności umieszczone z urzędu. Zasady dotyczące zgłoszenia wierzytelności obowiązują zarówno w razie toczącej się upadłości z możliwością zawarcia układu, jak i likwidacyjnej.
Natomiast nie wymagają zgłoszenia należności ze stosunku pracy, bo umieszcza się je na liście wierzytelności z urzędu. Nie dotyczy to jednak należności z innych tytułów, do których ma prawo pracownik od pracownika.
Zgłoszenia wierzytelności dokonuje się na piśmie w dwóch egzemplarzach, dołączając oryginał lub notarialnie poświadczony odpis dokumentu uzasadniającego zgłoszenie. Odpis może poświadczyć także radca prawny lub adwokat, który jest pełnomocnikiem wierzyciela i zgłasza wierzytelność.
Przy likwidacji firmy w postępowaniu upadłościowym wierzyciele zaspokajani są w ramach proporcjonalnego podziału majątku z uwzględnieniem kategorii zaspokojenia wierzycieli. Oznacza to, że konkretny wierzyciel otrzyma kwotę w wysokości wierzytelności ustalonej na liście wierzytelności. Natomiast w postępowaniu układowym, w razie przyjęcia układu wierzyciel otrzyma kwotę wskazaną w układzie.

Syndyk sprawdzi listę

Zgłoszona wierzytelność zostaje sprawdzona przez syndyka, nadzorcę sądowego oraz zarządcę, czy znajduje potwierdzenie w księgach rachunkowych lub w innych dokumentach upadłego, we wpisach w księdze wieczystej lub rejestrach. Następnie syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca wzywa upadłego, aby złożył w zakreślonym terminie oświadczenie, czy wierzytelność uznaje.
Gdy upłynie już termin do zgłoszenia wierzytelności i zostaną one sprawdzone, to sporządzana będzie przez syndyka, nadzorcę sądowego albo zarządcę lista wierzytelności. W osobnych rubrykach zamieszczane są tam informacje na temat sumy, w jakiej wierzytelność podlega uznaniu, kategorii, w jakiej podlega zaspokojeniu, istnienia i rodzaju zabezpieczenia wierzytelności. Określa się przy tym sumę, według której obliczany będzie głos wierzyciela (oznaczając ją według tej części wierzytelności, która prawdopodobnie nie zostanie zaspokojona z przedmiotu zabezpieczenia).
Oprócz tego w osobnych rubrykach podaje się też, czy wierzytelność jest uzależniona od warunku (ze wskazaniem warunku, aby można było określić, czy został on spełniony) czy wierzycielowi przysługuje prawo potrącenia, a także jaki jest stan postępowania sądowego lub administracyjnego w sprawie zgłoszonej wierzytelności, jej zabezpieczenia lub prawa potrącenia. Natomiast wierzytelność niepieniężna zostaje umieszczona na liście wierzytelności jako określona kwota, według wartości aktualnej w dniu ogłoszenia upadłości.



Zmiany na liście

Lista wierzytelności zostaje wyłożona w sekretariacie sądu. Zmian w niej może dokonać sędzia komisarz, wydając postanowienia po rozpoznaniu wniesionych sprzeciwów. Jeśli sprzeciwy nie zostały wniesione, sędzia komisarz zatwierdzi listę po upływie terminu do ich wniesienia. Natomiast w postępowaniu upadłościowym z możliwością zawarcia układu sędzia komisarz zatwierdza tę jej część, która obejmuje ustalone wierzytelności, pod warunkiem że suma spornych wierzytelności nie przekracza 15 proc. ogólnej ich sumy.
Z urzędu sędzia komisarz może dokonać zmian na liście, gdy stwierdzi, że zostały na niej umieszczone takie, które w całości lub w części nie istnieją, albo gdy nie umieszczono na niej takich, które powinny znaleźć się tam z urzędu.
Zgłoszenie wierzytelności
Wierzyciel w zgłoszeniu podaje następujące informacje dotyczące wierzytelności:
● imię, nazwisko, albo nazwę lub firmę wierzyciela i – odpowiednio – jego miejsce zamieszkania albo siedzibę,
● określenie wierzytelności, należności ubocznych oraz wartości wierzytelności niepieniężnej,
● dowody stwierdzające istnienie wierzytelności,
● kategorię, do której wierzytelność ma zostać zaliczona,
● zabezpieczenia związane z wierzytelnością oraz oświadczenie wierzyciela, w jakiej sumie prawdopodobnie nie zostanie ona zaspokojona z przedmiotu zabezpieczenia,
● przedmiot zabezpieczenia, z którego wierzytelność podlega zaspokojeniu, wówczas gdy została zgłoszona wierzytelność, wobec której upadły przedsiębiorca jest dłużnikiem osobistym,
● stan sprawy, gdy odnośnie do wierzytelności toczy się postępowanie sądowe lub administracyjne,
● liczbę posiadanych udziałów albo akcji oraz ich rodzaj, gdy wierzyciel jest wspólnikiem albo akcjonariuszem spółki występującej w sprawie w charakterze upadłego.
Podstawa prawna
Art. 235–262 ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. nr 60, poz. 535 z późn. zm.).