UMOWA O SPRZEDAŻ ENERGII CIEPLNEJ Polskie Ciepło Serwis w Krakowie zawarła w umowie o sprzedaż energii cieplnej postanowienia niezgodne z prawami konsumentów. Po wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów spółka zmieniła naruszające prawo punkty umowy.
Gazeta Prawna przeanalizowała umowę o sprzedaż energii cieplnej w wodzie do ogrzewania lokalu mieszkalnego i dostawę ciepłej wody użytkowej, której autorem jest Polskie Ciepło Serwis w Krakowie. Okazało się, że zawiera ona kilka punktów sprzecznych z prawami osób korzystających z usług tej spółki. Po orzeczeniu Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Polskie Ciepło zrezygnowało ze stosowania zakwestionowanych postanowień umownych.

Akceptacja faktury

Postanowieniem umownym łamiącym prawa konsumentów jest z całą pewnością paragraf 8 zd. 2 umowy. Zgodnie z nim, niezgłoszenie zastrzeżeń co do prawidłowości wystawienia faktury w terminie 14 dni od daty jej doręczenia jest jednoznaczne z jej akceptacją. Naszym zdaniem, 14-dniowy termin na zgłoszenie przez konsumenta reklamacji jest zbyt krótki. Trzeba więc uznać ten paragraf za niedozwolone postanowienie umowne, o którym mowa w art. 3853 pkt 2 kodeksu cywilnego. Na jego bowiem podstawie przedsiębiorca istotnie ogranicza, a w pewnych przypadkach nawet wyłącza swoją odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (czyli nieprawidłowe wystawienie faktury). Tak krótki termin może bowiem uniemożliwić konsumentowi dokonanie reklamacji. Tak więc omawiane postanowienie narusza interesy konsumenta, a także jest sprzeczne z dobrymi obyczajami. Ten paragraf umowy narusza ponadto jeszcze jeden przepis prawa. Otóż art. 3853 pkt 9 k.c. stanowi, że klauzulą abuzywną jest zapis w umowie, który przyznaje kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy. A założenie, które zawiera par. 8 zd. 2, że brak zgłoszenia zastrzeżeń do prawidłowości wystawienia faktury, jest równoznaczny z jej akceptacją, jest właśnie interpretowaniem umowy przez Polskie Ciepło.

Dodatkowa umowa

Zdaniem Gazety niedozwolonym pojęciem umownym jest par. 10 ust. 3 omawianej umowy. Brzmi on: od dnia uruchomienia kotłowni do dnia spisania niniejszej umowy odbiorca jest zobowiązany do pokrycia kosztów dostawy energii cieplnej i ciepłej wody dotyczących przedmiotowego lokalu. Tymczasem zgodnie z art. 3853 pkt 7 k.c. za klauzule abuzywne należy uznać takie zapisy w umowie, które uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, niemającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie. Omawiany paragraf umowy uzależnia zawarcie umowy na dostawę ciepła od zawarcia dodatkowej umowy, na mocy której konsument zobowiązuje się do pokrycia kosztów dostawy energii cieplnej i ciepłej wody dotyczące lokalu, dla którego zawiera umowę główną. Tymczasem te koszty zostały wygenerowane przed dniem zawarcia umowy z przedsiębiorcą. Polskie Ciepło wymusza w ten sposób zawarcie dodatkowej umowy przez konsumenta i spełnienie dodatkowego świadczenia. Wykorzystuje przy tym swoją silniejszą pozycję. Należy także podkreślić, że konsument nie otrzymuje od firmy żadnego świadczenia wzajemnego. Trzeba więc uznać, że to postanowienie jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumentów.

Brak odpowiedzialności

Dokonując analizy umowy, natknęliśmy się na par. 10 ust. 4, który wzbudził nasz niepokój. Stanowi on, że odbiorca jest zobowiązany niezwłocznie powiadomić dostawcę o niedogrzaniu lokalu lub wody użytkowej i ustalić z nim termin dokonania pomiarów kontrolnych - pod rygorem utraty prawa do opustów za okres niedogrzania. Naszym zdaniem, ten paragraf umowy jest niedozwolonym postanowieniem umownym. Artykuł 3853 pkt 2 k.c. stanowi bowiem, że za takie postanowienie należy uznać punkt umowy, który wyłącza lub istotnie ogranicza odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Omawiany paragraf umowy, poprzez wskazanie bardzo krótkiego i na dodatek niedookreślonego terminu na zgłoszenie przez konsumenta nienależytego wykonania przez dostawcę jego zobowiązań, powoduje w rzeczywistości, że konsument nie może skorzystać z tego uprawnienia. Ponadto brak możliwości zgłoszenia swoich zastrzeżeń powoduje, że odpowiedzialność Polskiego Ciepła za nienależyte wykonanie zobowiązania jest ograniczona, a nawet w pewnych przypadkach może zostać całkowicie wyłączona. Należy także podkreślić, że omawiane postanowienie zasługuje na miano szczególnie nagannego, gdyż firma przerzuca na konsumenta ciężar stwierdzenia nieprawidłowości w dostawie energii cieplnej. Tymczasem to przedsiębiorca, jako profesjonalista ma możliwość sprawdzenia, czy takie nieprawidłowości występują - dysponuje przecież odpowiednimi do tego przyrządami. Konsument takich możliwości nie ma.
W związku z wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Polskie Ciepło Serwis w Krakowie zrezygnował ze stosowania zakwestionowanych klauzul umownych. Zostały one usunięte lub zmodyfikowane w taki sposób, że nie naruszają już praw klientów korzystających z usług tej firmy.
3 KROKI
Co zrobić, gdy umowa zawiera niedozwolone postanowienia
1 Próbować negocjować umowę z przedsiębiorcą.
2 Zwrócić się do miejskiego (powiatowego) rzecznika konsumentów lub Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, gdy dojdzie do naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.
3 Zwrócić się do odpowiedniego sądu konsumenckiego z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu z firmą.
Analiza krok po kroku
WĄTPLIWY ZAPIS UMOWY
Niezgłoszenie zastrzeżeń co do prawidłowości wystawienia faktury w terminie 14 dni od daty jej doręczenia jest jednoznaczne z jej akceptacją.
CO TO OZNACZA
Konsument, jeżeli po upływie 14 dni od otrzymania faktury stwierdzi, że zawiera ona nieprawidłowości, nie będzie mógł skutecznie domagać się jej zmiany.
CZY JEST ZGODNY Z PRAWEM
NIE
Zapis jest niezgodny z prawem, albowiem art. 3853 pkt 2 k.c. stanowi, że niedozwolonym postanowieniem umownym jest takie, które wyłącza lub istotnie ogranicza odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.
REKOMENDACJA DLA KLIENTA
Konsument powinien zwrócić się do rzecznika praw konsumenta o zbadanie, czy umowa nie zawiera niedozwolonych lub niekorzystnych dla niego postanowień oraz spróbować negocjować z przedsiębiorcą zmianę takich zapisów.
REKOMENDACJA DLA FIRM
Firma powinna zrezygnować z przepisów sprzecznych z prawami konsumentów lub dla nich niekorzystnych.
OPINIE
MACIEJ TUROS
prawnik z Kancelarii Prawnej Gregorowicz-Ziemba, Krakowiak, Gąsiorowski
Przedsiębiorcy dostarczający ciepło, wykorzystując swoją przewagę kontraktową, w umowach z konsumentami niekiedy posuwają się do znacznego ograniczenia możliwości dochodzenia swoich praw przez odbiorców ciepła. W tym celu nakładają w umowach na odbiorców bardzo krótkie terminy na zgłoszenie nienależytego wykonywania umowy (np. niedogrzanie lokalu). Z kolei niedotrzymanie tych terminów powoduje niemożność uzyskania przez odbiorcę opustów z tego tytułu. Zapisy takie są niezgodne z przepisami k.c. regulującymi umowę dostawy i rękojmię za wady, które przyznają odbiorcy jednomiesięczny termin na zgłoszenie reklamacji, biegnący od dnia wykrycia wady. Ponadto takie zapisy umowne w wielu wypadkach mogą najzwyczajniej zniechęcać do egzekwowania swoich praw przez konsumentów nieświadomych faktu, że niektóre zapisy umowne są niezgodne z przepisami i ich nie wiążą.
MAREK SZARZYŃSKI
delegatura UOKiK w Krakowie
Analizując wzorzec umowy, której przedmiotem jest dostawa energii cieplnej, należy zwrócić uwagę przede wszystkim na zapisy określające standardy dostawy energii do mieszkania, a zwłaszcza zapisy określające parametry ciepła i odpowiedzialność dostawcy za naruszenie tych standardów. Warto zwrócić uwagę także na zapisy o ewentualnych sankcjach za pobieranie energii cieplnej niezgodnie z postanowieniami niniejszej umowy. Zgodnie z obowiązującymi przepisami dostawca może obciążyć odbiorcę, który pobiera energię cieplną niezgodnie z umową, opłatami w wysokości dwukrotności cen i stawek opłat określonych w taryfie. Zastrzeganie natomiast w umowie wyższych kar umownych, na przykład czterokrotności cen, jest rażąco wygórowaną karą umowną i stanowi niedozwolone postanowienie umowne w rozumieniu art. 3853 pkt 17 k.c.