Wierzyciel może zakwestionować skuteczność krzywdzącej go czynności dokonanej przez dłużnika. W tym celu powinien skorzystać z tzw. skargi pauliańskiej. Dzięki niej wierzyciel może zabezpieczyć swoje interesy w przypadku nieuczciwego postępowania dłużnika, który doprowadza swój majątek do niewypłacalności.
W przypadku gdy na skutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może przed sądem żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego. Aby było to możliwe, istotne jest, by dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Łatwiej w przypadku bliskich

Warunkiem dochodzenia ochrony swoich praw w ramach skargi pauliańskiej jest istnienie u dłużnika stanu świadomości pokrzywdzenia wierzycieli. Ciężar udowodnienia przed sądem stanu świadomości dłużnika spoczywa jednak na wierzycielu. Musi on opierać się na dowodach pośrednich, takich jak świadomość trudnej sytuacji finansowej dłużnika w czasie dokonywania spornej czynności, czy też brak usprawiedliwienia ekonomicznego dla dokonania danej czynności w określonym czasie.
Udowodnienie przez wierzyciela stanów świadomości nie jest łatwe. Z tego powodu ustawodawca ustanowił kilka domniemań prawnych.
Jedno z nich dotyczy przypadków, gdy osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową, pozostawała z dłużnikiem w bliskich stosunkach. Kolejne ma związek z darowiznami. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeżeli w chwili darowizny dłużnik był już niewypłacalny, domniemywa się, że działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. W tych sytuacjach wierzyciel ma więc łatwiej.
Kolejne domniemanie ma związek z przedsiębiorcami. Jeśli bowiem na skutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
W korzystnej sytuacji są też wierzyciele, jeśli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie. Wierzyciel może wówczas żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
To jest tylko część artykułu. W pełnej wersji artykułu znajdziesz odpowiedzi na pytania:
Czy można unieważnić darowiznę?
Czy można pozwać spadkobiercę?
Czy można wnieść pozew po ośmiu latach?

Zobacz pełną treść w e-wydaniu Gazety Prawnej.