Można żądać ogłoszenia upadłości wspólnika osobowej spółki handlowej, jeżeli po jego wystąpieniu ze spółki nie upłynął rok od wykreślenia z właściwego rejestru.
Aby przedsiębiorca mógł uczestniczyć w postępowaniu upadłościowym, musi prowadzić we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Przepisy ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze stosuje się także do wspólników osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem.
Do takich spółek zalicza się spółka jawna. Przepisy kodeksu spółek handlowych nie odpowiadają jednak na pytanie, czy przedsiębiorcy będący wspólnikami, którzy skutecznie wystąpili z funkcjonującej spółki, mają zdolność upadłościową wówczas, gdy zostanie ona po pewnym czasie postawiona w stan upadłości.
Zgodnie z art. 22 par. 2 k.s.h. każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki jawnej bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. W przepisie brak jednak regulacji temporalnych uwarunkowań tej odpowiedzialności w zależności od zdarzeń związanych z funkcjonowaniem spółki jawnej, np. rejestracji spółki, wstąpienia lub wystąpienia z niej wspólnika, powstania zobowiązania, wymagalności, stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. Przesądzając o odpowiedzialności wspólnika, należy sięgnąć do art. 31 k.s.h. Stanowi on, że wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika, w przypadku gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.
Powództwo można wnieść nawet wcześniej. Subsydiarna odpowiedzialność przedsiębiorcy będącego wspólnikiem nie dotyczy zobowiązań powstałych przed wpisem do rejestru. Sąd Najwyższy uznał, że właśnie pozwala to odrzucić przypuszczenie, że ustawodawca przeoczył zupełnie temporalne związki zdarzeń wpływających na odpowiedzialność wspólnika spółki jawnej.
W uchwale z 18 grudnia 2008 r., sygn. III CZP 126/08, wydanej na gruncie częściowo nieobowiązujących obecnie przepisów Sąd Najwyższy uznał, że wspólnik spółki jawnej traci zdolność upadłościową w razie wystąpienia ze spółki. Wystąpienie ze spółki nie zwalnia go jednak z odpowiedzialności określonej w art. 22 k.s.h. za zobowiązania powstałe wcześniej.
Stosowanie przepisów upadłościowych także do odpowiedzialności wspólników osobowych spółek handlowych sprawia, że odnosi się do nich także art. 8 p.u.n. Zgodnie z nim można żądać ogłoszenia upadłości osoby fizycznej, która była przedsiębiorcą także po zaprzestaniu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok. W takim wypadku, podobnie jak w razie śmierci przedsiębiorcy, zdolność upadłościowa utrzymuje się tylko przez jeden rok. Jeszcze do 2 maja 2009 r. nie można było rozszerzać tego kręgu podmiotów w drodze analogii i byli wspólnicy nie mieli zdolności upadłościowej. Od tego dnia obowiązuje nowy art. 8 ust. 2 p.u.n., który stanowi, że powyższe rozwiązania stosuje się odpowiednio do osób, które przestały być wspólnikami osobowych spółek handlowych.
Podstawa prawna
● Ustawa z 6 marca 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. z 2009 r. nr 53, poz. 434).