Gminy nie sporządziły na czas spisów inwentaryzacyjnych nieruchomości i teraz chcą, by inwentaryzację dokończyli wojewodowie. Tylko dwóch wojewodów wszczęło z urzędu postępowania w tych sprawach.
ANALIZA
Informacje o stanie mienia komunalnego są wciąż niekompletne. Brak precyzyjnych przepisów doprowadził do rozbieżności między stanem rzeczywistym a danymi w gminnych ewidencjach nieruchomości oraz geodezyjnych ewidencjach gruntów i budynków. Do dziś nie został zakończony proces komunalizacji nieruchomości gminnych. Jak wynika z raportu Najwyższej Izby Kontroli, prawie 45 proc. skontrolowanych gmin nie przekazało wojewodom na czas spisów inwentaryzacyjnych nieruchomości, które z mocy prawa stały się własnością gminy. Teraz wojewodowie powinni wszczynać z urzędu postępowania w sprawie potwierdzenia nabycia przez gminy własności nieruchomości. Nie robią tego jednak, uważając, że to gminy nie dopełniły na czas ustawowych obowiązków i nie przekazały im spisów inwentaryzacyjnych.

Nieprecyzyjne przepisy

Zdaniem prawników ten kompetencyjny spór mogłaby rozwiązać nowelizacja ustawy z 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 32, poz. 191 z późn. zm.). Resort administracji i spraw wewnętrznych nie widzi jednak takiej potrzeby.
- Z przepisów ustawy jednoznacznie wynika, że obowiązek sporządzenia spisów inwentaryzacyjnych spoczywa na gminach - tłumaczy Wioletta Paprocka z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Problem z komunalizacją nieruchomości wynika bardzo często z zawiłego statusu prawnego nieruchomości gminnych. W skład wielu z nich wchodzą grunty, które tylko w części były użytkowane przez gminę. Pozostałą część zajmowały prywatne podmioty.
- W wielu przypadkach do dnia dzisiejszego nie został przeprowadzony podział nieruchomości i tylko w przybliżeniu można określić powierzchnię gminnego gruntu - tłumaczy Waldemar Białuk z Urzędu Gminy Puck
Prawnicy widzą jednak inną przyczynę konfliktu. Ich zdaniem funkcjonowanie norm prawnych pozbawionych sankcji powoduje, iż nawet organy władzy publicznej lekceważąco podchodzą do nakładanych na nie przez ustawodawcę obowiązków.
- Być może organy wykonawcze gmin wykazywałyby większą determinację w tworzeniu spisów inwentaryzacyjnych, gdyby brak ich przekazania wojewodzie skutkował uszczupleniem mienia gminnego poprzez przejście własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa - uważa radca prawny Przemysław Mijal.

W ostateczności wojewoda

Wójtowie liczą na to, że ich bezczynność sprowokuje wojewodów do działania. Wówczas decyzje potwierdzające nabycie nieruchomości przez gminy zostałyby wydane na koszt i ryzyko Skarbu Państwa. Jednak, jak wykazuje raport NIK, wojewodowie działają w takich przypadkach stosunkowo rzadko.
- Po 1 stycznia 2006 r. postępowanie z urzędu wszczął jedynie wojewoda dolnośląski i pomorski - mówi Barbara Stasiak z biura prasowego NIK.
Wojewodowie swoją bierność uzasadniają różnorodnie. Wojewoda świętokrzyski stwierdził na przykład, że warunkiem podjęcia przez niego postępowania z urzędu jest przedłożenie przez gminę kompletnej dokumentacji niezbędnej do wydania decyzji komunalizacyjnej.
- Wszczęcie przez wojewodę z urzędu postępowania w sprawie potwierdzenia nabycia przez gminę własności nieruchomości powinno się traktować jako środek o charakterze wyjątkowym, który znajduje zastosowanie wobec gruntów o nieuregulowanym stanie prawnym, w sytuacji faktycznej niemożności ujęcia go w spisie - uważa Przemysław Mijal.

Rozbieżności co do interpretacji

Zdaniem Zofii Wysockiej-Puchały, dyrektora wydziału geodezji i nieruchomości dolnośląskiego urzędu wojewódzkiego, z upływem 31 grudnia 2005 r. upadła podstawa prawna dla inwentaryzacji mienia Skarbu Państwa prowadzonego na potrzeby jego komunalizacji. Dalsza inwentaryzacja powinna być natomiast prowadzona na podstawie przepisów ogólnych dotyczących inwentaryzacji.
Innego zdania jest Maja Opinc-Bennich, rzecznik prasowy wojewody pomorskiego. Według niej zastosowanie w tym sporze powinny mieć i jedne, i drugie przepisy ustawy. Jeśli jest tak w rzeczywistości, dokumenty niezbędne dla przeprowadzenia komunalizacji i wydania decyzji stwierdzającej nabycie nieruchomości przez gminę powinna dostarczyć gmina po wszczęciu przez wojewodę postępowania.
- Nowelizacja ustawy o samorządzie terytorialnym powinna zobligować organy wykonawcze gmin do sporządzenia spisów inwentaryzacyjnych, przyznając w tym zakresie kompetencje wojewodom jedynie w sytuacjach szczególnych - uważa Przemysław Mijal.
Gminy nie sporządziły na czas spisów inwentaryzacyjnych nieruchomości i teraz chcą, by inwentaryzację dokończyli wojewodowie. / ST