Przedsiębiorstwa w sposób niezgodny z prawem narzucają konsumentom właściwość miejscową sądów. Prawo pozostawia osobie wnoszącej pozew możliwość wyboru sądu, przed którym będzie toczył się spór. Wyłączenie możliwości skierowania sprawy do sądu powszechnego łamie prawa .konsumentów
ANALIZA
Przedsiębiorcy często we wzorcach umownych wyłączają stosowanie przepisów prawa wyznaczających sąd, przed którym ma się toczyć spór. Najczęściej narzucają klientom sąd, w okręgu którego mają siedzibę. Zdarza się również, że w ogóle wyłączają możliwość skierowania sprawy do sądu powszechnego, wskazując, że ewentualny spór ma być rozstrzygany przed sądem polubownym. Takie działania są oczywiście niezgodne z prawami konsumentów.

Zasady wyboru

Zasady wyboru sądu właściwego do rozpatrzenia sporu regulują przepisy kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z nimi istnieją trzy rodzaje właściwości miejscowej sądu - ogólna, przemienna oraz wyłączna.
- Ta ostatnia zarezerwowana jest przede wszystkim dla sporów związanych z prawami rzeczowymi na nieruchomościach, dziedziczeniem oraz stosunkami pomiędzy rodzicami a dziećmi - tłumaczy Andrzej Nentwig, prawnik zespołu prawa konkurencji w Kancelarii WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr.
W przypadku konfliktu między przedsiębiorcą a konsumentem zazwyczaj mamy do czynienia z właściwością ogólną lub przemienną.
- Ta ostatnia daje konsumentowi możliwość wyboru pomiędzy sądem właściwości ogólnej a innym określonym w przepisach w zależności od tego, który jest dla niego dogodniejszy - tłumaczy Andrzej Nentwig.
Tak więc przepisy dają powodowi możliwość wybrania dogodniejszego dla niego sądu.
- Powództwo o ustalenie istnienia umowy, jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, jak też odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy można wytoczyć przed sąd miejsca jej wykonania - tłumaczy Konrad Gruner z biura prasowego Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Przemienność wyłączona

Niestety firmy często pozbawiają swoich klientów możliwości takiego wyboru.
- Bardzo często przedsiębiorcy w stosowanych wzorcach umownych próbują wyłączać możliwość stosowania przepisów kodeksu postępowania cywilnego i nakazują rozstrzyganie ewentualnych sporów przed sądem, który zgodnie z ustawą nie jest miejscowo właściwy. Jest to duże utrudnienie dla dochodzenia roszczeń przez konsumentów - mówi Konrad Gruner.
Takie działania są więc sprzeczne z interesami klientów takich firm.
- W wielu sytuacjach skorzystanie z prawa wyboru sądu może okazać się dla konsumenta znacznie korzystniejsze, na przykład ze względu na położenie sądu właściwego dla miejsca wykonania umowy - tłumaczy Andrzej Nentwig.
Dodaje, że z tych powodów nie można z góry zmuszać konsumenta do poddania się jurysdykcji danego sądu, jeśli przysługuje mu w tym zakresie prawo wyboru.
Narzucanie konsumentom właściwości sądowej innej niż ta, która wynika z przepisów, jest także sprzeczne z prawem.
- Należy uznać, że właściwość umowna zostaje konsumentowi narzucona wtedy, gdy wynika ona z wzorca umowy, na której treść konsument nie ma wpływu - wyjaśnia Joanna Rudnicka, prawnik z Kancelarii Radców Prawnych Skoczyński Wachowiak Strykowski.

Narzucony sąd polubowny

Lista grzechów popełnianych przez przedsiębiorców wobec konsumentów jest jednak dłuższa.
- Zdarza się, że przedsiębiorcy w ogóle wyłączają możliwość skierowania sprawy do sądu powszechnego i wskazują, że ewentualny spór może być rozstrzygnięty tylko przed sądem polubownym - mówi Konrad Gruner.
Takie postanowienia także są sprzeczne z prawami konsumentów, a ponadto zostały już uznane przez prezesa UOKiK za niedozwolone.

Klauzule niedozwolone

- Za klauzule abuzywne wpisane do Rejestru Klauzul Niedozwolonych prowadzonego przez UOKiK uznane zostały takie postanowienia umowne, które wszelkie spory wynikające z realizacji umowy poddają rozstrzygnięciu przez sąd właściwy miejscowo dla kontrahenta konsumenta oraz postanowienia umowne przewidujące wyłączenie właściwości sądów powszechnych i poddanie się wyłącznej jurysdykcji sądu arbitrażowego - informuje Joanna Rudnicka.
Dodaje, że zgodnie z kodeksem cywilnym nie wiążą one konsumenta, a więc w przypadku umownego określenia właściwości sądu, w sposób naruszający interesy konsumenta, może on żądać wyłączenia zastosowania tych postanowień umownych i przekazania sprawy do sądu właściwości ogólnej.
Zasady wyboru sądu właściwego do rozpatrzenia sporu regulują przepisy kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z nimi istnieją trzy rodzaje właściwości miejscowej sądu - ogólna, przemienna oraz wyłączna. / ST