Nie ma prawa tego robić, gdy przedmiotem aktu notarialnego jest tylko stwierdzenie dziedziczenia nieruchomości, a nie zbycie, nabycie czy zrzeczenie się prawa do niej – stwierdził Sąd Najwyższy.
Problem ten wynikł na kanwie sprawy pewnej kobiety, która udała się do rejenta z europejskim poświadczeniem dziedziczenia. Notariusz w protokole, który sporządził, zobowiązał się do złożenia wniosku o wpis w księdze wieczystej na rzecz klientki w miejsce udziału spadkodawcy. Protokół wraz ze stosownymi dokumentami przekazał następnie do sądu wieczystoksięgowego drogą elektroniczną. Sąd jednak oddalił wniosek, gdyż dopatrzył się braku jednego z istotnych dokumentów w sprawie. Apelacja właścicielki nieruchomości nie tylko nie przyniosła skutków, lecz spowodowała wręcz nagłe zakończenie sprawy – sąd II instancji umorzył postępowanie w całości. Stwierdził bowiem, że notariusz nie miał prawa do złożenia wniosku o wpis w księdze wieczystej.
Potwierdził to SN, oddalając w piątek skargę kasacyjną pełnomocnika kobiety.
‒ Z art. 79 pkt. 8a prawa o notariacie, w myśl którego notariusz składa wnioski o wpis w księdze wieczystej wraz z dokumentami stanowiącymi podstawę wpisu, nie wynika ogólna kompetencja dla notariusza do składania wniosków wieczystoksięgowych. Taki wniosek jest bowiem czynnością procesową, a te notariusz może wykonywać tylko w wypadkach wyraźnie wskazanych w przepisach prawa – powiedział sędzia Władysław Pawlak.
I tylko wówczas mają one walor czynności notarialnych. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie sporządzono jedynie protokół potwierdzenia dziedziczenia. W tych warunkach notariusz nie miał kompetencji do złożenia wniosku o wpis prawa własności do księgi wieczystej. Co więcej, ponieważ działał bez podstawy prawnej, czynność taka nie mogła być poprawiona w dalszym postępowaniu przed sądem, w szczególności spadkobierczyni nie mogła sama dołączyć do sprawy ani złożyć poprawionego wniosku, gdyż wniosek de facto nie został złożony. Tym samym powinien być odrzucony już w I instancji, a skoro był dalej procedowany, to sąd II instancji prawidłowo umorzył postępowanie.
orzecznictwo
Postanowienie Sądu Najwyższego z 25 września 2020 r., sygn. akt V CSK 434/18.
