Składany w ramach procedury cywilnej wniosek o wyłączenie sędziego nie może być wykorzystywany do eliminowania tych sędziów, którzy zostali wskazani przez obecną Krajową Radę Sądownictwa (KRS). Taki wniosek płynie z wczorajszego wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
TK rozpatrywał zagadnienie prawne skierowane do niego przez Sąd Najwyższy. Autorami pytania są trzej nowi sędziowie SN, którzy przeszli procedurę konkursową przed obecną KRS. Powołując się na ten fakt, jedna ze stron postępowania przed SN wniosła o ich wyłączenie od sprawy.
Skład orzekający nabrał jednak wątpliwości, czy art. 49 kodeksu postępowania cywilnego, w zakresie w jakim pozwala żądać wyłączenia sędziego ze względu na procedurę jego powołania, nie narusza konstytucji. W jego ocenie „czynności uznawane za wnioski o wyłączenie sędziego lub sędziów nie mają na celu rozstrzygnięcia o okoliczności odnoszącej się do bezstronności sędziego”. Prawdziwym celem jest bowiem odsunięcie sędziów powołanych przez obecną KRS od orzekania lub paraliż wymiaru sprawiedliwości. Sąd pytający ostrzegał, że takie wykorzystywanie art. 49 k.p.c. prowadzi do zakwestionowania niezawisłości sędziego i niezależności sądu i do obejścia konstytucyjnej zasady nieusuwalności sędziego.
TK co do zasady zgodził się z wątpliwościami przedstawionymi przez SN i orzekł, że art. 49 k.p.c., w zakresie w jakim dopuszcza rozpoznanie wniosku o wyłączenie sędziego z powodu podniesienia okoliczności wadliwości powołania sędziego, narusza konstytucję.
– Sędziowie powoływani są przez prezydenta w wyniku realizacji przez niego prerogatywy. Oznacza to, że takie powołanie nie wymaga ani żadnej uprzedniej decyzji czy zatwierdzenia przez inny organ, ani jakiejkolwiek następczej kontroli – uzasadniała wyrok Julia Przyłębska, sędzia sprawozdawca.
Przypominała, że w konstytucji nie znajdziemy żadnej procedury, która pozwalałaby na badanie sędziowskich powołań. – Jedynym gwarantem tego, że prezydent nie powoła na stanowisko sędziego osoby, która nie spełnia warunków takiego powołania, jest Krajowa Rada Sądownictwa, która kieruje do niego wniosek w tej sprawie – podkreślała.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego dopuszczenie możliwości badania w ramach wniosku o wyłączenie sędziego prawidłowości sędziowskich powołań mogłoby doprowadzić do tego, że strony składałyby takie wnioski w celu kompletowania „wymarzonych składów orzekających”.
orzecznictwo
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2 czerwca 2020 r., sygn. akt P 13/19.www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
