Nowelizacja procedury cywilnej wzmacnia obowiązek zajęcia przez stronę postępowania sądowego stanowiska co do faktów dotyczących sprawy. Jej milczenie może mieć negatywne konsekwencje.
Od 7 listopada 2019 r. strona procesu musi odnosić się do każdego z faktów, na które powołuje się strona przeciwna. Jeżeli nie zaprzeczy każdemu z nich osobno, to sąd będzie miał silniejszą niż dotąd podstawę, aby uznać takie fakty za prawdziwe i nie prowadzić dowodów w tym zakresie. W sprawach pracowniczych będzie to wymagało zarówno od pracodawców, jak i pracowników większej aktywności procesowej w kwestionowaniu twierdzeń drugiej strony.
Kto musi co udowadniać
Do podstawowych zasad sporu sądowego należy reguła, że to wnoszący pozew musi udowodnić, że jego roszczenie jest prawdziwe. W sprawach pracowniczych często jest na odwrót. O ile w sprawach o wynagrodzenie to pracownik musi udowodnić, że wynagrodzenie mu się należy, o tyle w wielu rodzajach spraw to pracodawca – chociaż to on został pozwany przez pracownika – musi udowadniać, że roszczenie jest niezasadne. Ma to zastosowanie do części spraw z zakresu prawa pracy, w tym dotyczących odwołań pracowników od wypowiedzeń i rozwiązania umów bez wypowiedzenia oraz dotyczących nierównego traktowania i dyskryminacji. Kluczowe staje się wtedy to, jakie fakty pracodawcy uda się udowodnić.
Nie wszystkie fakty w sprawie wymagają jednak przeprowadzania dowodów (np. zeznań świadków, złożenia do sądu dokumentów, z których te fakty wynikają). Kiedy jedna ze strony procesu stwierdzi, że jakiś fakt miał miejsce, a druga strona temu nie zaprzeczy, to sąd, biorąc pod uwagę wynik całej sprawy, może uznać, że taki fakt rzeczywiście miał miejsce. Na tej podstawie wyda wyrok. [przykład 1–2]
Potwierdzić lub zaprzeczyć
Dotychczas przepisy zobowiązywały każdą ze stron tylko do złożenia oświadczenia co do twierdzeń strony przeciwnej dotyczących okoliczności faktycznych. Nowe zasady nakazują natomiast dużo większą szczegółowość. Konieczne jest jednoznaczne zaprzeczenie poszczególnym faktom zarówno na rozprawie, jak i w pismach procesowych (tak nakazują znowelizowane art. 127 par. 1 oraz art. 210 par. 2 k.p.c.). W postępowaniu sądowym trzeba zachować więc jeszcze większą aktywność niż dotychczas. Zmiany te mają na celu jasne określenie, które fakty mają być badane przez sądy. Niezaprzeczenie konkretnemu faktowi może zatem spowodować, że sąd nie będzie badał, czy rzeczywiście jest on prawdziwy, tylko za taki go uzna.
Wpływ na długość spraw sądowych
Powołując się m.in. na nowe zasady, sąd będzie mógł więc nie przesłuchiwać świadków odnośnie faktów, którym strona przeciwna wyraźnie nie zaprzeczyła. Mając na względzie, że długość procesów sądowych dotyczących spraw z zakresu prawa pracy wynika właśnie z konieczności przesłuchiwania wielu świadków, jasne określenie przez strony, jakie fakty są między nimi sporne, może istotnie skrócić trwanie tych postępowań. Istotne znaczenie będzie mieć tutaj to, jak bardzo rygorystycznie nowelizację potraktuje orzecznictwo. [przykład 3] ©℗
przykład 1
Ogólna zasada
Pracownik żąda wynagrodzenia za pracę. W pozwie nie zgłosił jednak żadnych dowodów, a jego twierdzenia, że wynagrodzenie mu się należy, są niewiarygodne. Chociaż pozwany pracodawca tylko zaprzeczył, że wynagrodzenie jest należne i nie zgłosił żadnych dowodów przeciwnych, sąd oddalił powództwo, uznając, że pracownik nie wykazał swojego roszczenia.
przykład 2
Zmiana ciężaru dowodu w sprawach pracowniczych
Pracownik został zwolniony za wypowiedzeniem. Odwołał się do sądu. W pozwie zaznaczył tylko, że przyczyna opisana w wypowiedzeniu jest nieprawdziwa. Pracodawca w odpowiedzi na pozew twierdził, że zwolnienie jest zasadne, lecz nie zgłosił żadnych dowodów, które potwierdzałyby prawdziwość przyczyny zwolnienia. Sąd przywrócił pracownika do pracy, uznając, że to pracodawca powinien udowodnić prawdziwość przyczyny wypowiedzenia, a tego nie zrobił.
przykład 2
Co się zmieniło 7 listopada 2019 r.
Pracownik pozwał pracodawcę i domaga się odszkodowania za mobbing. Ponieważ spoczywa na nim ciężar dowodu, to wskazał 10 różnych wydarzeń potwierdzających, że był ofiarą mobbingu. Zawnioskował o przesłuchanie 10 świadków, przy czym każdy z nich ma potwierdzić przed sądem przebieg jednego z wydarzeń. Pracodawca sprzeciwia się roszczeniu, ale w odpowiedzi na pozew zaprzeczył wyraźnie przebiegowi tylko czterech spośród 10 wydarzeń przytoczonych w pozwie przez pracownika. Co do pozostałych nie wypowiedział się, pomimo pouczenia, że w konsekwencji sąd może uznać, że miały one przebieg zgodnie z opisem przedstawionym przez pracownika. W konsekwencji sąd stwierdził, że skoro pracodawca tym sześciu faktom nie zaprzeczył, to nie trzeba w tym zakresie przesłuchiwać sześciu świadków. I ostatecznie uznał, że fakty te przebiegały tak, jak opisał je powód w pozwie. Sąd postanowił też przesłuchać tylko czterech świadków odnośnie do przebiegu wydarzeń, którym pracodawca zaprzeczył. Na tej podstawie wydał wyrok.
Uwaga! Nowe przepisy mają już zastosowanie – dotyczą spraw, które zostały wszczęte przed 7 listopada 2019 r. i toczą się w tej dacie. ©℗
Reforma procedury cywilnej
Dziś kolejny artykuł z cyklu dotyczącego zmian w procedurze cywilnej, które w większości weszły w życie 7 listopada 2019 r. Cykl powstaje we współpracy z kancelarią Zawirska Ruszczyk Gąsior. Przedstawiamy w nim najciekawsze i najbardziej istotne zmiany z punktu widzenia spraw rozpatrywanych przez sądy pracy.
Poprzednie artykuły w cyklu ukazały się:
• 31 października – „Sprawy pracownicze przyspieszą. Dzięki zeznaniom na papierze” (DGP nr 212),
• 7 listopada – „Zanim sąd wyda wyrok, otwarcie wyrazi swoją ocenę sprawy” (DGP nr 216).
Uwaga, czytelnicy! Zmiany w kodeksie postępowania cywilnego budzą niemało kontrowersji i w odniesieniu do nich niejednokrotnie mamy do czynienia z rozbieżnymi poglądami na dany temat. Zastrzegamy więc, że w praktyce mogą się Państwo spotkać także ze stanowiskami innymi niż te, które prezentujemy w niniejszym cyklu. Wszelkie spostrzeżenia w tej tematyce są dla nas cenne, dlatego zachęcamy do ich przesyłania na adres e-mail: karolina.topolska@infor.pl
Redakcja