Kandydatów na prawników czekają nowe zasady przeprowadzania egzaminów wstępnych i kończących aplikację, a także większe możliwości pozaaplikacyjnego dostępu do zawodu radcy prawnego, adwokata i notariusza.
Wspólny test na aplikacje to jedna z nowych zasad przebiegu i zakończenia aplikacji adwokackiej i radcowskiej, przewidzianych w przyjętej na ostatnim posiedzeniu Sejmu po poprawkach Senatu nowelizacji ustawy - Pawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych oraz ustawy - Prawo o notariacie. Ponadto skróceniu ulegną procedury wpisu na listy aplikantów, nie będzie praktyk w sądach oraz ustnego sprawdzania wiedzy aplikanta podczas egzaminu zawodowego kończącego aplikacje. Rozszerza też katalog osób, które będą mogły wpisać się na listę adwokata bądź radcy prawnego bez konieczności zdawania egzaminu adwokackiego czy radcowskiego.

Mecenas bez aplikacji

Wymóg odbycia aplikacji adwokackiej czy radcowskiej i złożenia egzaminu zawodowego nie będzie stosowany tradycyjnie do profesorów i doktorów habilitowanych nauk prawnych, jak również osób, które co najmniej trzy lata zajmowały stanowisko radcy lub starszego radcy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Bez problemów w szeregi palestry (radcostwa) wstąpić będą mogli sędziowie i prokuratorzy oraz odpowiednio radcowie prawni (adwokaci) i notariusze. W stosunku do tych osób zrezygnowano ze wskazania minimalnego okresu wykonywania określonego zawodu, jako koniecznej przesłanki wpisu na listę. Uprawnienia do wpisu uzyskają również osoby, które zdały egzamin sędziowski lub prokuratorski po 1 stycznia 1991 r., oraz doktorzy nauk prawnych, którzy w okresie pięciu lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę adwokatów (radców prawnych) łącznie przez okres co najmniej trzech lat zajmowały stanowisko asesora sądowego, asesora prokuratorskiego, referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, aplikanta sądowego, aplikanta prokuratorskiego, aplikanta sądowo-prokuratorskiego, asystenta sędziego, asystenta prokuratora lub wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej, np. w kancelarii adwokackiej, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej i komandytowej. Rozwiązanie to pozwala na uzyskanie wpisu na listę adwokata lub radcy prawnego osobom, które okres praktyki zawodowej odbywały na różnych stanowiskach, jak łącznie przez co najmniej trzy lata. Bez znaczenia dla wymaganego okresu jest forma wykonywania czynności. Jej podstawą może być zarówno umowa o pracę, ale również umowa cywilnoprawna, czyli np. umowa o dzieło czy zlecenie.
Nowe regulacje określają również sposób obliczania okresu zatrudnienia uprawniającego do dokonania wpisu na listę adwokatów lub radców prawnych. W przypadku wykonywania pracy w niepełnym wymiarze okresy zatrudnienia będą podlegać proporcjonalnemu wydłużeniu. Te przepisy będą miały zastosowanie w szczególności do aplikantów sądowych i prokuratorskich. Dzisiaj aplikacje te mogą być wykonywane w ramach aplikacji etatowej, jak również pozaetatowej. Do okresu 3-letniego stażu zawodowego w przypadku aplikacji pozaetatowej za każdy miesiąc odbywania aplikacji pozaetatowej zaliczona będzie 1/4 miesiąca, w przypadku aplikacji etatowej - cały jej okres.

Wystarczy 100 punktów

Zmienią się również zasady egzaminu wstępnego na aplikację. Mniej będzie pytań, a szczegółowy zakres wymagań kandydaci na aplikantów poznają na 90 dni przed egzaminem. Egzamin wstępny będzie polegał na sprawdzeniu wiedzy kandydata m.in. z zakresu: materialnego i procesowego prawa karnego i cywilnego, prawa rodzinnego i opiekuńczego, prawa gospodarczego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych czy prawa Unii Europejskiej. Sam egzamin wstępny będzie się składał ze 150 pytań testowych zawierających po trzy propozycje odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. Za każdą prawidłową odpowiedź kandydat uzyska 1 punkt. Pozytywny wynik, uprawniający do wpisu na listę, to 100 punktów.

Tylko pisemny egzamin zawodowy

Z kolei egzaminy zawodowe dla osób kończących aplikację adwokacką, radcowską i notarialną będą składały się jedynie z części pisemnej. Nowelizacja likwiduje część ustną egzaminu zawodowego dla aplikantów adwokackich, radcowskich i notarialnych. Zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości, dzięki temu egzaminy będą bardziej obiektywne. Zdający będzie musiał m.in. wykazać się umiejętnością napisania aktu oskarżenia, umowy, pozwu, środka odwoławczego lub opinii prawnej.
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 1 pkt 1-4 i art. 1 pkt 27 ustawy z 20 lutego 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych oraz ustawy - Prawo o notariacie. Skierowana do podpisu prezydenta. Wejdzie w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.