Kontrahenta, który nie wywiązuje się ze zobowiązań, należy najpierw wezwać do uregulowania należności. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu płatności można skierować sprawę do sądu.
Większość umów zawieranych w obrocie gospodarczym ma charakter wzajemny. Można do nich zaliczyć np. umowę kupna-sprzedaży czy też najmu lokalu. W tego typu umowach jedna strona zobowiązuje się do spełnienia świadczenia, które ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej.
Przekroczenie terminu
Kwestie rozliczeń pomiędzy stronami, które zawarły umowę wzajemną, regulują przepisy kodeksu cywilnego, a konkretnie jego art. 491 par. 1. Stanowi on, że jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu ciążącego na niej zobowiązania, druga może wyznaczyć jej odpowiedni termin do wykonania oraz zastrzec, że w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Tak więc w sytuacji gdy minął już termin zapłaty, np. za fakturę, wierzyciel powinien najpierw wysłać do dłużnika wezwanie do zapłaty. Takie pismo należy nadać listem poleconym, aby w przypadku sporu sądowego móc potwierdzić przed sądem fakt dokonania wezwania.
W treści należy wyznaczyć dłużnikowi dodatkowy termin do spełnienia świadczenia (może to być np. 7 lub 14 dni od daty doręczenia wezwania) oraz zastrzec, że w przypadku jego bezskutecznego upływu wierzyciel odstąpi od umowy i skieruje sprawę do sądu. Można także zaznaczyć, że po wyznaczonej dacie będziemy domagać się naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Ponadto art. 481 k.c. przyznaje wierzycielowi prawo żądania od dłużnika ustawowych odsetek za zwłokę, które nalicza się od głównej kwoty zobowiązania.
Spór sądowy
Jeżeli dodatkowo wyznaczony termin do spełnienia świadczenia upłynie bezskutecznie, można wnieść sprawę do właściwego sądu. O tym, jaki sąd rozstrzygnie spór, decyduje przede wszystkim miejsce zamieszkania lub siedziby dłużnika. Tak więc jeżeli mieszka on np. w Otwocku, sprawę należy skierować do sądu rejonowego, który ma siedzibę w tym mieście.
Przy wyborze właściwego sądu należy wziąć pod uwagę także kwotę zobowiązania dłużnika. Jeżeli bowiem wartość przedmiotu sporu (przy sprawach np. o zapłatę) przekracza 75 tys. zł, a w sporach pomiędzy przedsiębiorcami 100 tys. zł, sądem odpowiednim do rozpatrzenia sprawy będzie sąd okręgowy. Natomiast jeżeli zobowiązanie opiewa na niższą kwotę - właściwym sądem będzie sąd rejonowy.
Kodeks postępowania cywilnego dla spraw, w których obydwie strony są przedsiębiorcami, przewiduje dwa odrębne tryby postępowania, dzięki którym wierzyciel może w prosty i szybki sposób otrzymać orzeczenie. Pierwszy z nich to postępowanie upominawcze. W takim trybie mogą być rozpatrywane przede wszystkim spory o roszczenia wynikające z umów, jeżeli wartość przedmiotu sporu nie przekracza 10 tys. zł, oraz o zapłatę czynszu najmu bez względu na wartość przedmiotu sporu.
Drugim trybem uproszczonym jest postępowanie nakazowe. Prawo przewiduje, że aby sprawa mogła być rozpoznawana w tym trybie, żądanie musi być potwierdzone dołączonymi do pozwu: dokumentem urzędowym, zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem, wezwaniem go do zapłaty, oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu. Po otrzymaniu orzeczenia należy poczekać na jego uprawomocnienie się oraz uzyskać klauzulę wykonalności. Po spełnieniu tych warunków wierzyciel na podstawie tytułu egzekucyjnego może zwrócić się do komornika o wyegzekwowanie jego należności od dłużnika.
