Zastaw rejestrowy może ustanowić bez żadnych ograniczeń każdy wierzyciel. Umowa zastawnicza musi być pisemna i odnotowana w rejestrze zastawów. Sądy nie będą już musiały badać, czy zastawnikowi przysługują uprawnienia.
Od 11 stycznia umowę zastawniczą w celu zabezpieczenia swojej wierzytelności może zawrzeć każdy wierzyciel, nawet osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej. W ten sposób można zabezpieczyć przysługującą wierzytelność pieniężną w złotych lub w walucie obcej, a także odsetki, roszczenia uboczne, które strony wskazały w umowie, oraz koszty zaspokojenia zastawnika, które obejmuje suma wskazana we wpisie zastawu.
Nowe zasady zabezpieczenia roszczeń zastawem rejestrowym wprowadziła ustawa z 5 września 2008 r. o zmianie ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów oraz o zmianie innych ustaw (Dz.U. nr 180, poz. 1113).

Wszyscy wierzyciele

Do tej pory katalog zastawników był ograniczony tylko do Skarbu Państwa i innych państwowych osób prawnych, jednostek samorządu terytorialnego, banków krajowych i zagranicznych, osób prawnych udzielających pożyczek i kredytów, międzynarodowych organizacji finansowych, których Polska jest członkiem, obligatariuszy, podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w Polsce oraz funduszy sekurytyzacyjnych.
- Rozszerzenie kręgu zastawników uprościło postępowanie rejestrowe. Postępowanie w sądach będzie szybsze, bo nie będą już musiały badać, czy zastawnik jest uprawniony do ustanowienia zastawu - tłumaczy Piotr Lesiński z kancelarii Allen Owery. Zostały też uproszczone zasady określania zabezpieczonej wierzytelności oraz przedmiotu zastawu - dodaje Piotr Lesiński.
Po 11 stycznia 2009 r. jeden zastaw rejestrowy może zabezpieczać kilka wierzytelności, a wcześniej mógł zabezpieczać tylko jedną. Zdaniem radcy prawnego Wojciecha Biernackiego z Kancelarii Radców Prawnych Biernaccy ma to praktyczne konsekwencje, ponieważ zlikwiduje problemy związane z ustaleniem pierwszeństwa i kolejności zaspokojenia roszczeń.



Tylko na piśmie

Umowę o ustanowienie zastawu rejestrowego sporządza się pod rygorem nieważności wyłącznie na piśmie, zawarta ustnie nie będzie ważna.
Umowę zawiera wierzyciel nazywany zastawnikiem z osobą uprawnioną do rozporządzenia przedmiotem zastawu, czyli z zastawcą. Natomiast przy zabezpieczeniu wierzytelności z tytułu dłużnych papierów wartościowych emitowanych w serii umowę zastawniczą zawiera zastawca i administrator zastawu.
Po zawarciu umowy należy zastaw wpisać do rejestru zastawów w sądzie rejestrowym, a umowę złożyć do akt w tym sądzie.
- Do rejestru wpisuje się najwyższą sumę zabezpieczenia i dzięki temu pozostali wierzyciele będą wiedzieli, jak wysokie jest rzeczywiste zadłużenie zastawcy - tłumaczy Wojciech Biernacki.
Strony nie są już teraz ograniczone jednomiesięcznym terminem na złożenie wniosku o rejestrację zastawu.
- Do tej pory nawet z powodu jednodniowego opóźnienia przy złożeniu wniosku sąd odmawiał dokonania wpisu. Znosząc te ograniczenia czasowe ustawodawca uznał, że w interesie samego wierzyciela jest szybkie dokonanie wpisu do rejestru, ponieważ przy zabezpieczeniach dokonanych przez kilku wierzycieli o tym, który z nich ma pierwszeństwo w zaspokojeniu roszczeń, decyduje data zarejestrowania umowy - tłumaczy Jacek Stanisławski z Kancelarii Olczyk & Kubicki.

Jak wierzyciel odzyska pieniądze

W razie niewypłacalności dłużnika wierzyciel może zaspokoić swoje roszczenia, przejmując przedmiot zastawu na własność. Możliwe będzie przy tym zastosowanie klauzuli waloryzacyjnej. Może też przejąć na własność wierzytelności z rachunku bankowego, pobierając środki z rachunku prowadzonego przez zastawnika. Nie jest przy tym konieczne posiadanie pełnomocnictwa do rachunku.
Sposobem zaspokojenia roszczeń może być też przejęcie przedsiębiorstwa w zarząd, ale tylko w razie zastawu na zlecone rzeczy lub prawa, które stanowią całość gospodarczą. Trzeba przy tym jednak określić wymogi, jakie musi spełniać zarządca. Nie będzie można sprawować zarządu tylko nad częścią przedsiębiorstwa.
Natomiast do tej pory przejęcie całego przedsiębiorstwa zastawcy w zarząd umożliwiało ustanowienie zastawu nawet tylko na dowolnej rzeczy wchodzącej w skład zbioru i praw.
Podstawa prawna
• Ustawa z 5 września 2008 r. o zmianie ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów oraz o zmianie innych ustaw (Dz.U. nr 180, poz. 1113).
OPINIE
Tomasz Kawczyński
partner w kancelarii Allen & Overy
Nowelizacja ustawy o zastawie rejestrowym przewiduje zniesienie ograniczeń w zakresie podmiotów uprawnionych do korzystania z zastawu rejestrowego. Dotychczas zastawnikami nie mogły być osoby fizyczne i zagraniczne podmioty niebędące instytucjami kredytowymi. Od 11 stycznia 2009 r. krąg podmiotów uprawnionych jest nieograniczony. W obrocie bankowym znaczenie tej zmiany nie będzie doniosłe, gdyż banki również dotychczas mogły korzystać z dobrodziejstwa zastawu rejestrowego. Natomiast pożyczki pozabankowe, które dotychczas zabezpieczane były zastawami cywilnymi (na podstawie art. 309 i nast. kodeksu cywilnego), będą teraz mogły korzystać z zastawu rejestrowego. Należy się spodziewać, że w praktyce zastaw rejestrowy zastąpi zastaw cywilny.
Marcin Marcinkowski
radca prawny z Kancelarii Prawnej Marcin Marcinkowski
Za najważniejsze z punktu widzenia praktyki uważam rezygnację z dotychczasowej zamkniętej listy wierzycieli uprawnionych do zaspokojenia swoich wierzytelności zastawem rejestrowym i przyjęcie, że uprawnienie takie przysługuje każdemu wierzycielowi. Nowelizacja usuwa też ograniczenia ustanowienia zastawu rejestrowego na rzecz zagranicznych przedsiębiorców. Ułatwienie w zabezpieczaniu wierzytelności podmiotów zagranicznych wychodzi naprzeciw regulacjom prawa wspólnotowego. Za korzystne uważam też uproszczenie określenia wierzytelności zabezpieczonej zastawem. Przyjęto też jednolite określenie zabezpieczonej zastawem wierzytelności poprzez wpisywanie do rejestru najwyższej sumy zabezpieczenia.
DGP
DGP