Nowe zasady wyboru radnych w gminach, powiatach i województwach będą stosowane od następnej kadencji władz samorządowych. Do tego czasu obowiązują dotychczasowe reguły. Już dzisiaj jednak rady gmin muszą rozpocząć pracę nad nowymi okręgami do głosowania. Na ich wprowadzenie mają 15 miesięcy. Muszą również wyznaczyć miejsca nie tylko na oficjalne ogłoszenia wyborcze, lecz także na materiały promocyjne kandydatów i ich komitetów
Obowiązujący już kodeks wyborczy ma uporządkować i ujednolicić polskie prawo wyborcze. Nowe przepisy zastępują dotychczasowych pięć ustaw związanych z wyborami prezydenta, przedstawicieli do Sejmu i Senatu, Parlamentu Europejskiego oraz organów samorządu terytorialnego.
Kodeksowe regulacje wprowadzają nie tylko wspólne zasady tworzenia rejestrów i spisów wyborczych, ale również określają reguły przeprowadzenia głosowania, organizowania kampanii wyborczych oraz zasady ich finansowania. To jednak nie koniec zmian. Wyborców czekają ułatwienia w głosowania. Nie tylko będzie można oddać głos przez pełnomocnika, ale obywatele zamieszkali za granicą zagłosują korespondencyjnie. Z kolei niewidomi będą mogli wykorzystywać nakładki przygotowane w alfabecie Braille’a. Samo głosowanie w wyborach do samorządu terytorialnego oraz do parlamentu europejskiego będzie można przeprowadzić w ciągu dwóch dni. Analogiczne rozwiązania w stosunku do wyboru głowy państwa i przedstawicieli w parlamencie zakwestionował Trybunał Konstytucyjny (wyrok z 20 lipca 2011 r., sygn. akt K 9/11). Bez względu jednak na to, czy wybory będą trwać jeden, czy dwa dni, zawsze odbywać się będą w tych samych godzinach pomiędzy godziną 7 a 21.
W wyniku zmian radnych gminnych w kolejnych wyborach wybierzemy w okręgach jednomandatowych. Oznacza to, że w jednym okręgu wybierzemy tylko jednego radnego, a nie jak dotychczas nawet kilku. Ta zmiana spowoduje, że łatwiej będzie rozliczyć urzędującego radnego z zapowiadanego w kampanii wyborczej programu i efektów jego wykonania.
Nowe przepisy nie będą stosowane w przypadku każdej gminy. W dalszym ciągu tak jak obecnie wybory w największych miastach – miastach na prawach powiatu – będą proporcjonalne. W ocenie samych samorządowców rezygnacja z jednomandatowych okręgów w miastach na prawach powiatu to kompletne nieporozumienie. Taka sytuacja oznacza, że w dalszym ciągu w dużych miastach listy będzie układał aparat partyjny. Udział w wyborach z pewnością ułatwi możliwość głosowania w ciągu dwóch dni. Niestety, nie będzie to zasada stała. O tym, czy wybory będą jednodniowe, czy dwudniowe, każdorazowo decydować będzie organ je zarządzający. W przypadku wyborów samorządowych będzie to premier.
Przepisy wprowadzające kodeks wyborczy zobowiązują radę gminy do przeprowadzenia podziału jednostki na okręgi wyborcze w wyborach do rady w terminie 15 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Oznacza to, że gminy mają na to czas do 1 listopada 2012 r. Nie wyklucza to jednak wprowadzenia nowych zasady już w zbliżających się wyborach parlamentarnych.
Przy ustalaniu podziału gminy na okręgi wyborcze samorządy będą musiały uwzględnić liczbę mieszkańców ujętych w stałym rejestrze wyborców danej gminy na koniec kwartału poprzedzającego okres, w którym organ stanowiący przeprowadzi podział na okręgi wyborcze. Dodatkowo rada gminy musi przeprowadzić podział gminy na stałe obwody głosowania oraz ustalić ich numery, granice oraz siedziby obwodowych komisji wyborczych w terminie trzech miesięcy od dnia podziału gminy na okręgi wyborcze. Gdy gmina nie wprowadzi nowych zasad, głosowanie w wyborach parlamentarnych zostanie przeprowadzone w stałych obwodach głosowania utworzonych na podstawie przepisów dotychczasowych.
To jest tylko część artykułu, zobacz pełną treść w e-wydaniu Dziennika Gazety Prawnej: Jakie obowiązki na samorządy nakłada kodeks wyborczy.
W pełnej wersji artykułu:
- Obwody głosowania
- Informacje wójta
- Miejsca na plakaty
- Wybory w gminie
- Zgłoszenie kandydata
- Obsadzenie mandatów bez głosowania