Gdy prokurator dwukrotnie umorzy dochodzenie w sprawie kradzieży czy rozboju, pokrzywdzony może wystosować samodzielny akt oskarżenia. Dzięki temu może m.in. zgłaszać wnioski dowodowe na rozprawie.
Brak podstaw do wniesienia oskarżenia po stronie policji czy prokuratury nie zawsze jest równoznaczny z tym, że podejrzewany o popełnienie przestępstwa sprawca nie stanie na ławie oskarżonych. W razie gdy pokrzywdzony dostanie postanowienie o umorzeniu lub odmowie wszczęcia śledztwa czy dochodzenia, może złożyć na nie zażalenie do sądu. Często tak naprawdę nie brakuje dowodów, które wystarczyłyby na postawienie zarzutów sprawcy, ale determinacji ze strony funkcjonariuszy policji. Zdarza się też, że mocno naciągnięta zostaje teza o braku możliwości przypisania odpowiedzialności karnej z uwagi na niską społeczną szkodliwość czynu.

Zażalenie do sądu

Pokrzywdzony, który dostanie postanowienie o umorzeniu lub odmowie wszczęcia postępowania karnego i się z nim nie zgadza, ma 7 dni na złożenie nieobciążonego żadnymi kosztami zażalenia. W swojej skardze powinien podać argumenty, które jego zdaniem świadczą o nieudolności działania ze strony organów ścigania lub niedociągnięciach, niewykonanych, a koniecznych w sprawie czynnościach.
Jeżeli sąd uzna, że zażalenie jest zasadne, a postępowanie było prowadzone wadliwie, może uchylić postanowienie o umorzeniu postępowania przygotowawczego lub odmowie jego wszczęcia. Jednocześnie przekaże prokuraturze w miarę potrzeby wytyczne odnośnie do dalszego prowadzenia sprawy, także okoliczności, które należy wyjaśnić, lub czynności, które należy przeprowadzić. Wskazania te są dla prokuratora wiążące. Chodzi tutaj jednak bardziej o kierunek prowadzonego postępowania, np. konieczność powołania biegłego, przesłuchania świadków, przeprowadzenia oględzin. Sąd nie może zmuszać prokuratora do takiej czy innej oceny dowodów lub zobowiązać go do wniesienia aktu oskarżenia.
Należy również pamiętać, że sąd odwoławczy po rozpoznaniu zażalenia pokrzywdzonego nie zawsze musi je uchylać i może równie dobrze orzec o utrzymaniu w mocy zaskarżonego postanowienia, jego zmianie poprzez wskazanie innej podstawy prawnej orzeczenia.
To jest tylko część artykułu, zobacz pełną treść w e-wydaniu Dziennika Gazety Prawnej: Pokrzywdzony może wystąpić w sprawie w roli prokuratora.
W pełnej wersji artykułu znajdziesz odpowiedzi na pytania:
- Oskarżyłam pewną osobę przed sądem o pomówienie. Czy jeżeli wygram, to będzie ona musiała zwrócić mi wszelkie koszty związane z postępowaniem?
- Prokuratura ponownie umorzyła śledztwo w mojej sprawie. Zdecydowałem się więc wnieść własny akt oskarżenia. Sąd nie przyjął skargi, argumentując, że nie uchylał wcześniej postanowienia o umorzeniu. Czy zasadnie?
- Potrącił mnie rowerzysta. Mam liczne otarcia naskórka i siniaki. Złożyłem na niego skargę na policję, jednak ta powiedziała, że nie będzie prowadzić sprawy, bo nie może objąć jej ściganiem z urzędu. Czy tak jest rzeczywiście?