Sądy krajowe państw Unii orzekając powinny pomijać nieuczciwe warunki zawarte w umowach przedsiębiorców z nieprofesjonalistami. Chodzi o to, by zakazane klauzule nie wywierały niekorzystnych skutków wobec konsumentów. Sądom nie wolno jednak zmieniać warunków kontraktów – orzekł luksemburski Trybunał Sprawiedliwości.

Orzeczenie TS sprowokowało pytanie sądu okręgowego z Barcelony, który podejrzewał, że hiszpański przepis niepozwalający sądowi w sprawie nakazu zapłaty stwierdzić z urzędu nieważności nieuczciwej klauzuli w umowie konsumenckiej łamie prawo europejskie.

Orzeczenie pierwszej instancji zaskarżył bank Banesto. Domagał się wydania nakazu zapłaty od pożyczkobiorcy, który nie spłacił siedmiu rat obciążonych w razie zwłoki 29-procentowymi odsetkami.

Tymczasem sąd – rozpatrując w uproszczonej procedurze powództwo – nie tylko uznał z urzędu, że narzucone we wzorcu umowy oprocentowanie pożyczki jest nieważne, bo niesprawiedliwe, lecz na dodatek zmodyfikował kontrakt.

Obniżył stopę należnych odsetek do 19 proc. Banesto podniósł wówczas, że sądowa analiza warunków umowy, która może prowadzić do wniosku, że są one nieuczciwe, jest w Hiszpanii bez wniosku konsumenta niedopuszczalna.

Europejski trybunał w odpowiedzi na pytanie sądu drugiej instancji stwierdził, że sądy krajowe zawsze powinny badać z urzędu nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich, jeżeli mają po temu dowody. Wymaga tego dyrektywa 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.

Poza tym, gdyby wyłączyć procedury, w których wydawane są nakazy zapłaty i ograniczyć się do reagowania na wnioski zainteresowanych, przedsiębiorcy wszczynaliby tylko sprawy nakazowe, a konsumenci nie wnosiliby spraw dotyczących niewielkich kwot ze względu na wysokość kosztów sądowych.

Jednocześnie TS doszedł do przekonania, że umowy konsumenckie – nawet po uchyleniu zawartych w nich nieuczciwych klauzul – powinny obowiązywać, o ile to możliwe. Sądy krajowe, stwierdziwszy istnienie niedozwolonych postanowień, powinny je pomijać. Nie mogą jednak zmieniać treści umów.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-618/10.