Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych chroni nabywcę użytkowania wieczystego także w razie wadliwego wpisu w księdze Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego jako właściciela nieruchomości.
Małgorzata Z. i Maria K. wystąpiły do sądu przeciwko Skarbowi Państwa – prezydentowi Miasta Krakowa i Spółdzielni Mieszkaniowej Ziemi Krakowskiej o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Chciały, by sąd wpisał ich do księgi wieczystej jako właścicieli nieruchomości w miejsce Skarbu Państwa i wykreślił prawo użytkowania wieczystego wpisanego na rzecz spółdzielni.

Bezzasadny wpis

Sąd I instancji uwzględnił powództwo. Ustalił, że Skarb Państwa został wpisany do księgi na podstawie zaświadczenia Urzędu Ziemskiego z listopada 1946 r. o przejęciu na cele reformy rolnej majątku, który obejmował również tą nieruchomość. Jednak wpis okazał się bezzasadny po ostatecznej decyzji wojewody małopolskiego z sierpnia 2003 r. stwierdzającej, że nieruchomość ta nie była objęta dekretem o reformie rolnej. Skarb Państwa nie nabył tej nieruchomości także na podstawie ustawy z 12 marca 1958 r. o sprzedaży nieruchomości Państwowego Funduszu Ziemi, bo wydana w tej sprawie decyzja też została uchylona przez wojewodę krakowskiego. Nie stał się także Skarb Państwa właścicielem przez przemilczenie, tj. na podstawie dekretu o majątkach opuszczonych i poniemieckich. Konsekwencją tego powinno być wykreślenie użytkowania wieczystego wpisanego na rzecz spółdzielni, bo użytkowanie wieczyste nie może powstać na nieruchomościach osób fizycznych, choćby nabywca działał w zaufaniu do księgi wieczystej.
Pozwani odwołali się, a sąd II instancji zmienił ten wyrok i oddalił powództwo. Stwierdził, że Spółdzielnia kupiła użytkowanie wieczyste od Akademii Rolniczej w Krakowie, która uzyskała je z mocy prawa na podstawie ustawy z 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym. A w chwili zbywania nie było w księdze wieczystej żadnych wzmianek i ostrzeżeń.

Wątpliwości sędziów

Od tego wyroku powódki wniosły skargę kasacyjną. Zwykły skład Sądu Najwyższego zauważył, że rozbieżność między wydanymi wyrokami jest wynikiem kontrowersji w doktrynie i orzecznictwie co do tego, czy rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych może chronić nabywcę użytkowania wieczystego w przypadkach wadliwego wpisu w księdze wieczystej jako właściciela Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Problem ten rozstrzygnął skład 7 sędziów SN.
W odpowiedzi SN podjął następującą uchwałę: Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych chroni nabywcę użytkowania wieczystego także w razie wadliwego wpisu w księdze wieczystej Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego jako właściciela nieruchomości.
SYGN. AKT III CZP 90/10