Przyznanie pomocy finansowej funkcjonariuszowi służby więziennej uzależnione jest m.in. od faktu, czy w momencie składania wniosku ma on mieszkanie w miejscu pełnienia służby lub miejscowości pobliskiej.
ORZECZENIE
Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale określił zasady przyznawania pomocy finansowej funkcjonariuszom służy więziennictwa.

Wątpliwości RPO

Z pytaniem prawnym do NSA wystąpił rzecznik praw obywatelskich. Rzecznik miał wątpliwości, czy możliwe jest przyznanie funkcjonariuszowi pomocy finansowej na budownictwo mieszkaniowe, gdy nabycie domu miało miejsce przed złożeniem przez niego wniosku, a do dnia jego zakupu wnioskodawca nie miał zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych.
Poszerzony skład NSA uznał, że co do zasady taka sytuacja nie wyklucza przyznania pomocy funkcjonariuszowi. Jednak nie w każdej sytuacji będzie to możliwe.

Prawo do pomocy

Prawo funkcjonariuszy służby więziennej do pomocy finansowej uregulowane jest w art. 90 ust. 1 ustawy z 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 207, poz. 1761 z późn. zm.). Funkcjonariuszom służby stałej przysługuje pomoc finansowa na uzyskanie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, domu jednorodzinnego albo lokalu mieszkalnego lub domu w ramach spółdzielni budownictwa mieszkaniowego. Przepis określa tylko krąg osób uprawnionych i cel, na jaki powyższe świadczenie jest przeznaczone. W ocenie sądu nie precyzuje natomiast innych kryteriów warunkujących możliwość jej przyznania, dlatego należy go interpretować dodatkowo w oparciu o wykładnię systemową i celowościową.
Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że istotą regulacji dotyczących pomocy jest zapewnienie funkcjonariuszom w służbie stałej odpowiedniego lokalu mieszkalnego. Chodzi tu o lokal mieszkalny w miejscowości, w której funkcjonariusz na stałe pełni służbę, lub miejscowości pobliskiej. Podstawową formą pomocy w uzyskaniu mieszkania jest przydział lokalu w drodze decyzji administracyjnej. Dopiero gdy przydziału takiego nie dokonano, w grę mogą wchodzić inne przewidziane ustawą świadczenia, w tym pomoc finansowa (art. 90 ust. 1 ustawy). Jest ona alternatywną formą spełnienia prawa do lokalu mieszkalnego oraz konsekwencją niezrealizowania uprawnienia funkcjonariusza, który ma prawo do otrzymania lokalu mieszkalnego.

Decyduje data złożenia wniosku

NSA zwrócił uwagę, że ustawodawca wykluczył możliwość przyznania przydziału mieszkania, w przypadku gdy funkcjonariusz ma zaspokojone potrzeby mieszkaniowe. Zdaniem sądu funkcjonariuszowi, który ma dom (odpowiedni lokal mieszkalny) w miejscu, w którym stale pełni służbę, lub miejscowości pobliskiej, nie przysługuje prawo do przydziału lokalu, a więc także pomoc finansowa.
Sąd podkreślił, że przyznanie pomocy finansowej uzależnione jest przed wszystkim od tego, czy funkcjonariusz, występując o pomoc finansową, ma zaspokojone potrzeby mieszkaniowe w miejscu pełnienia służby lub miejscowości pobliskiej. Istotna jest więc sytuacja mieszkaniowa (w miejscu pełnienia służby) funkcjonariusza w chwili składania wniosku, a nie jak chciał RPO, w momencie nabycia domu czy mieszkania.
Sygn. akt I OPS 7/08