Zmianę art. 132 par. 1 k.p.c. należy ocenić pozytywnie. Odtąd adwokat czy radca prawny nie będzie musiał uzyskiwać podwójnych dowodów nadania, aby wykazać, że doręczył odpis pisma pełnomocnikowi drugiej strony, albowiem wystarczające będzie jego oświadczenie, że to uczynił - piszą adw. Zbigniew Banaszczyk i adw. Maciej Marek Kamiński.

Nowelizacja, która weszła w życie 8 września 2016 r., zmieniła art. 132 par. 1 k.p.c. tak, że otrzymał on następujące brzmienie: „W toku sprawy adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy oraz radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa doręczają sobie nawzajem bezpośrednio odpisy pism procesowych z załącznikami. W treści pisma procesowego wniesionego do sądu zamieszcza się oświadczenie o doręczeniu odpisu pisma drugiej stronie albo o jego nadaniu przesyłką poleconą. Pisma, niezawierające powyższego oświadczenia, podlegają zwrotowi bez wzywania do usunięcia tego braku.”

Reguluje on sposób doręczania pism procesowych pomiędzy profesjonalnymi pełnomocnikami w toku postępowania cywilnego. Z zakresu jego zastosowania zostały wyłączone niektóre z nich, np. apelacje, zażalenia, skargi kasacyjne. Skoro omawiany przepis znajduje zastosowanie do pism procesowych „w toku sprawy”, to nie dotyczy on także z natury rzeczy samego pozwu.

Do czasu wejścia w życie analizowanej zmiany k.p.c., jeśli w postępowaniu cywilnym występowali po dwóch stronach profesjonalni pełnomocnicy, doręczali oni sobie nawzajem bezpośrednio odpisy pism procesowych z załącznikami, ale do pisma procesowego wnoszonego do sądu musieli dołączyć dowód doręczenia odpisu pisma pełnomocnikowi drugiej strony, albo dowód nadania tego odpisu przesyłką poleconą.

adw. Maciej Marek Kamiński / Media

Co istotne, ustawodawca nakazał stosować art. 132 par. 1 k.p.c. w brzmieniu nadanym ustawą z 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 1311), do postępowań cywilnych wszczętych po dniu wejścia w życie ustawy zmieniającej, tj. po 8 września 2016 r. Oznacza to, że w okresie przejściowym, w postępowaniach cywilnych stosowany będzie ten artykuł w różnym brzmieniu, w zależności od momentu, w którym dane postępowanie zostało wszczęte. Pojawia się wobec tego pytanie o skutki omyłkowego zastosowania przez pełnomocnika przedmiotowego przepisu w nieprawidłowym brzmieniu.

W sytuacji, gdyby profesjonalny pełnomocnik, ustanowiony w postępowaniu wszczętym przed 8 września 2016 r., (a takie postępowania stanowią na razie zdecydowaną większość) w piśmie skierowanym do sądu ograniczył się do oświadczenia przewidzianego nowymi przepisami, to nie ma wątpliwości, że sąd powinien pismo zwrócić. W tych postępowaniach nadal bowiem należy dołączać do pism wysłanych do sądu potwierdzenie nadania przesyłki poleconej na adres pełnomocnika drugiej strony.

Inaczej jednak - w naszej ocenie - przedstawia się sytuacja, gdyby pełnomocnik ustanowiony w postępowaniu wszczętym po 8 września 2016 r. dołączył do pisma wysłanego do sądu potwierdzenie nadania przesyłki, ale nie zamieścił stosownego oświadczenia. Dołączenie potwierdzenia nadania jest bowiem „mocniejsze” niż oświadczenie, zwłaszcza, że w piśmie procesowym wymienia się zawsze także załączniki. Wymienienie wśród załączników potwierdzenia nadania wydaje się być zatem równoznaczne ze złożeniem stosownego oświadczenia.

Trudno oczywiście przewidzieć jaka będzie w tym zakresie praktyka sądów powszechnych, należy jednak podkreślić, że zwrócenie takiego pisma procesowego przez sąd byłoby wprawdzie zgodne z literalnym brzmieniem przepisu, ale kłóciłoby się z jego wykładnią celowościową.

Konstruując art. 132 par. 1 k.p.c. w jego obecnym brzmieniu, ustawodawca wyraził wiarę w uczciwość przedstawicieli zawodów zaufania publicznego, zakładając, że składać oni będą prawdziwe oświadczenia co do wykonania obowiązku doręczania sobie nawzajem odpisów pism procesowych z załącznikami, bez szczególnej kontroli formalnej wykonania takiego obowiązku. Skoro zatem sąd otrzymałby jako załącznik pisma procesowego dowód nadania przesyłki poleconej, zawierającej odpis pisma procesowego, skierowanej na adres pełnomocnika drugiej strony, to dowód ten w pełni zastępuje przewidziane znowelizowanym przepisem oświadczenie.

Zmianę art. 132 par. 1 k.p.c. należy ocenić pozytywnie. Poza dowodem zwiększonego zaufania do profesjonalnych pełnomocników stron, nowelizacja przepisu wskazuje, że ustawodawca zatroszczył się wreszcie o zmniejszenie kosztów zastępstwa procesowego i przyspieszenie postępowania, zwiększając zresztą przy tym komfort pracy profesjonalnych pełnomocników. Odtąd adwokat czy radca prawny nie będzie musiał uzyskiwać podwójnych dowodów nadania, by wykazać, że doręczył odpis pisma pełnomocnikowi drugiej strony, albowiem wystarczające będzie jego oświadczenie, że to uczynił. To dobrze, bo oczywisty obowiązek procesowy dotyczy w końcu przedstawicieli zawodów zaufania publicznego, nie ma zatem powodu, aby do ich działań odnosić się z instytucjonalną nieufnością.

adw. dr hab. Zbigniew Banaszczyk, prowadzi własną kancelarię adwokacką w Warszawie
adw. Maciej Marek Kamiński, prowadzi własną kancelarię adwokacką w Warszawie