Radny funkcjonujący na każdym szczeblu samorządu terytorialnego ma ustawowo przypisane obowiązki i prawa, z których może skorzystać. Kwestie te reguluje odpowiednio ustawa o samorządzie gminnym, ustawa o samorządzie powiatowym i ustawa o samorządzie województwa.

Wymienione akty prawne zgodne są w punkcie dotyczącym kluczowego obowiązku radnego jakim jest kierowanie dobrem wspólnoty samorządowej i utrzymywanie stałej więzi z mieszkańcami. Do powinności radnych należy również przyjmowanie i przekazywanie dalej postulatów społeczności. Radny nie jest jednak związany instrukcjami wyborców, sprawuje on bowiem mandat wolny.

Zanim jednak radny przystąpi do wykonywania mandatu, musi złożyć ślubowanie. Radny jest obowiązany brać udział w pracach rady (sejmiku) i jej komisji oraz innych instytucji samorządowych, do których został wybrany lub desygnowany. W świetle radnemu, z racji wykonywania mandatu, przysługuje ochrona prawna przewidziana dla funkcjonariuszy publicznych. O tym, jak można z niej korzystać przeczytasz tutaj. Na czym polega ochrona prawna funkcjonariuszy publicznych?

Inne przywileje to np. ochrona stosunku pracy, diety oraz zwrot kosztów podróży. Gwarancja trwałego stosunku opiera się na wpływie właściwej rady na ewentualne rozwiązanie stosunku pracy z radnym, czego przyczyną mogłoby być właśnie wykonywanie mandatu.

W jaki sposób chronieni są posłowie i senatorowie? Sprawdź, jakie przywileje przysługują parlamentarzystom.

Jakie są ograniczenia w sprawowaniu mandatu radnego? Nie może on nawiązać stosunku pracy w urzędzie, w którym uzyskał mandat. Radni nie mogą podejmować dodatkowych zajęć ani otrzymywać darowizn mogących podważyć zaufanie wyborców do wykonywania mandatu.

Mandatu radnego nie można nadużywać. Radny nie może także powoływać się na swój mandat w związku z podjętymi dodatkowymi zajęciami bądź działalnością gospodarczą prowadzoną na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami. Nie może prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego jednostki, w której radny uzyskał mandat, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności.