- Jeżeli dojdzie do przekształcenia spółki osobowej w kapitałową, to wspólnicy tej pierwszej jeszcze przez trzy lata od dnia przekształcenia będą ponosić odpowiedzialność za zobowiązania - mówi Paulina Cieślak, adwokat, senior asocciate w Kancelarii Taylor Wessing w Warszawie.
Paulina Cieślak, adwokat, senior asocciate w Kancelarii Taylor Wessing w Warszawie / Dziennik Gazeta Prawna
Bardzo popularną formą prowadzenia działalności gospodarczej są spółki osobowe, np. jawne. Kto ponosi odpowiedzialność za zobowiązania tych spółek?
Najpierw zobowiązania egzekwowane są z majątki samej spółki. Jeżeli jednak okaże się to nieskuteczne, to wierzyciele spółki w celu zaspokojenia swoich roszczeń mogą sięgnąć po majątek osobisty wspólników spółki osobowej bez żadnych ograniczeń i prowadzić z niego egzekucję długów.
Czy wspólnik spółki osobowej może skutecznie uwolnić się od takich roszczeń wierzycieli?
Wspólnicy mogą ustalić między sobą, który z nich zapłaci z własnej kieszeni za ewentualne zobowiązania spółki. Jednak takie wewnętrzne ustalenia nie będą obowiązywać w stosunku do osób trzecich, czyli wierzycieli. Nie zwolnią zatem pozostałych wspólników od odpowiedzialności finansowej. Ponadto warto zwrócić uwagę, że jeżeli jeden ze wspólników sam spłaci wierzycieli, to będzie miał później prawo wystąpić z roszczeniami zwrotnymi wobec pozostałych osób mających udziały (uczestniczących) w spółce.
Czy ewentualne wystąpienie wspólnika ze spółki osobowej zwolni go z odpowiedzialności za jej zobowiązania powstałe przed wystąpieniem?
Nie zwolni. Warto też podkreślić, że odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki istnieje także wówczas, gdy uległa ona likwidacji. Likwidacja nie stanowi bowiem przeszkody do kierowania roszczeń z tytułu odpowiedzialności za długi spółki przeciwko wspólnikom. Co więcej, nawet po wykreśleniu spółki jawnej z rejestru przedsiębiorców sąd może nadać tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność za zobowiązania wymienione w tytule egzekucyjnym. Wypowiedział się na ten temat Sąd Najwyższy (SN) w wyroku z 16 czerwca 2010 r., sygn. akt I CSK 453/09. SN orzekł, że art. 7781 k.p.c. umożliwia nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności także przeciwko byłemu wspólnikowi w sytuacji, w której wystąpił on ze spółki jawnej albo spółka została wykreślona z rejestru, pod warunkiem że tytuł ten obejmowałby zobowiązanie, za które wspólnik ponosiłby odpowiedzialność (a więc powstałe w czasie jego uczestnictwa w spółce albo przed jego przystąpieniem do spółki).
Jednak w spółce osobowej może dojść również do zmiany składu. Jakie będzie to miało skutki?
W przypadku zmiany wspólnika następuje przeniesienie ogółu praw i obowiązków z jednej osoby na drugą. Wtedy za zobowiązania występującej osoby związane z uczestnictwem w spółce i zobowiązania samej spółki będą odpowiadać solidarnie zarówno występujący wspólnik, jak i ten, który do niej przystępuje. Wspólnik występujący nie będzie jednak odpowiadał za zobowiązania powstałe po jego odejściu ze spółki.
Natomiast nowy wspólnik przystępujący do spółki odpowiada za jej zobowiązania powstałe przed dniem jego przystąpienia. Może więc zdarzyć się tak, że będzie spłacał dług spółki, przy zaciąganiu którego nie uczestniczył. Nowy wspólnik może jedynie umówić się z pozostałymi i zawrzeć porozumienie, które zwolni go z takiej odpowiedzialności. Jednakże także w tym przypadku takie ustalenia będą odnosiły skutek wyłącznie między umawiającymi się stronami. Nie ograniczą zatem odpowiedzialności nowego wspólnika względem wierzycieli.
Spółkę osobową – np. jawną – można przekształcić w kapitałową, czyli z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjną. Jaka wówczas jest z odpowiedzialnością finansową za zobowiązania przekształconej spółki osobowej?
Wspólnicy przekształconej spółki osobowej odpowiadają na omówionych już zasadach – solidarnie ze spółką przekształconą – za zobowiązania powstałe przed dniem przekształcenia przez okres trzech lat, licząc od tego dnia. Jednak wierzyciel będzie mógł sięgnąć do majątku osobistego wspólników dopiero wtedy, gdy bezskuteczna okaże się najpierw egzekucja z majątku powstałej w wyniku przekształcenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjnej.
Jednocześnie w przepisach przewidziano ograniczenie czasowe ponoszenia odpowiedzialności przez wspólników przekształcanej spółki osobowej. Otóż odpowiadają oni przez okres trzech lat, licząc od dnia przekształcenia. Termin trzyletni jest terminem zawitym, czyli wraz z jego upływem wygasa odpowiedzialność wspólników, a sąd uwzględnia ten fakt z urzędu.