Pani Anna od kilku lat jest w związku z imigrantem. – Teraz chcemy wziąć ślub. Niestety, jedyny dokument tożsamości mojego narzeczonego został zatrzymany jako dowód rzeczowy w śledztwie, w którym jest on poszkodowany. Ambasada odmawia wydania nowego dokumentu, dopóki stary nie zostanie zniszczony, ale ten z kolei wciąż jest w posiadaniu prokuratury. Czy jest jakiś sposób, aby odzyskać paszport i jakie jeszcze dokumenty musimy przedstawić, aby zostać małżeństwem – pyta czytelniczka.
Antoni Skorupski Kancelaria Adwokacka A. Skorupski J. Kinczel S.C. z Rzeszowa / Media / mat prasowe
Sposób odzyskania paszportu w sytuacji opisanej przez panią Annę jest regulowany przez kodeks postępowania karnego. Z przepisów wynika, że zatrzymane rzeczy należy zwrócić uprawnionej osobie niezwłocznie po stwierdzeniu ich zbędności dla toczącej się sprawy. Co więcej, na postanowienie dotyczące zatrzymania rzeczy, a także dowodów rzeczowych przysługuje zażalenie, a to rozpatruje sąd rejonowy, w okręgu którego toczy się postępowanie. Odzyskanie paszportu, bądź też wydanie nowego jest tu kluczowe, gdyż każdy obcokrajowiec, który pragnie zawrzeć małżeństwo w Polsce, jest zobowiązany do przedstawienia dokumentu stwierdzającego tożsamość. Konieczne jest również przedłożenie aktu urodzenia, zarówno oryginału, jak i jego tłumaczenia. Ponadto cudzoziemiec musi przedstawić kierownikowi urzędu cywilnego dokument, który prócz jego danych osobowych i stanu cywilnego powinien także zawierać stwierdzenie, że zgodnie z prawem kraju, którego jest obywatelem, może zawrzeć związek małżeński w Polsce, z polskim obywatelem. Uwaga! Zaświadczenie musi być imienne, w przeciwnym wypadku będzie uznane za nieważne.
Jeśli jednak uzyskanie takiego dokumentu napotyka trudne do przezwyciężenia problemy (np. gdy dany kraj nie wydaje takich zaświadczeń), sąd może zwolnić cudzoziemca od jego przedłożenia. Decyzję taką wydają sądy rejonowe w drodze postępowania nieprocesowego (nie ma tu stron procesowych, a sąd wyda nie wyrok, lecz postanowienie) jedynie na wniosek zainteresowanego. Zanim jednak do tego dojdzie, sąd ustala, czy na podstawie prawa ojczystego cudzoziemiec może zawrzeć ślub. Jeśli zostaną zauważone sprzeczności między polskimi przepisami a prawem ojczystym, sąd może uznać, że stanowi to nieusuwalną przeszkodę do zawarcia małżeństwa. Zgodnie jednak z przepisami taką przeszkodą nie może być ani wyznanie, ani zakazy religijne dotyczące małżeństw z osobami innych wyznań, które obowiązują w danym państwie.
Wszystkie wymagane dokumenty, które składa w urzędzie obcokrajowiec, muszą być przetłumaczone na język polski przez tłumacza przysięgłego, bądź też za pośrednictwem polskiego konsula.
Nie można też zapominać, że powinien on przedstawić do wglądu w urzędzie również kartę pobytu, a w razie jej braku – wizę pobytową (chyba że cudzoziemiec korzysta ze zwolnienia z obowiązku wizowego). Jeśli nie zna języka polskiego, musi pojawić się w urzędzie stanu cywilnego w towarzystwie tłumacza przysięgłego języka, którym się posługuje – w każdym urzędzie dostępna jest lista tłumaczy przysięgłych.
Odpowiednie dokumenty musi przedstawić nie tylko obcokrajowiec, ale także obywatel polski. Przede wszystkim jest to dowód osobisty oraz skrócony odpis aktu urodzenia. Wdowy i wdowcy powinni dołączyć odpis aktu zgonu współmałżonka, a osoby rozwiedzione – skrócony odpis aktu małżeńskiego z adnotacją o rozwodzie lub sam wyrok rozwodowy.
Małżeństwo może zostać zawarte po upływie miesiąca od złożenia przez osoby zamierzające je zawrzeć pisemnych zapewnień, że nie wiedzą o istnieniu okoliczności wyłączających zawarcie związku. Kierownik urzędu może zezwolić na zawarcie małżeństwa przed tym terminem, ale jedynie wtedy, jeśli przemawiają za tym ważne względy.
Podstawa prawna
Art. 53–60 ustawy z 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 212, poz. 1264 ze zm.).
Art. 2–9 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 788).

PORADA EKSPERTA

W niniejszej sprawie istotne jest to, czy zabezpieczony jako mogący stanowić dowód w sprawie paszport jest paszportem sfałszowanym czy też jest to dokument wydany przez uprawniony organ, a więc tym samym, czy można się nim legitymować. Jeżeli paszport nie jest sfałszowany, zasadne jest złożenie do prokuratury wniosku o wydanie zabezpieczonego w sprawie dokumentu. Wniosek taki należy odpowiednio uzasadnić, wykazując, że dana osoba nie posiada innego dokumentu potwierdzającego tożsamość, posiadanie takowego jest niezbędne do zawarcia związku małżeńskiego, a ambasada kraju danej osoby odmawia wydania nowego dokumentu. Dopiero taki wniosek należycie umotywowany może stać się podstawą wydania przez prokuratora postanowienia o zwrocie zatrzymanego dokumentu. Oceniane będzie to również przez pryzmat znaczenia zatrzymanego paszportu dla ustalenia istoty przestępstwa, wykrycia sprawcy lub udowodnienia mu winy. To prokurator jako zwierzchnik postępowania przygotowawczego czuwa nad prawidłowością postępowania z dowodami rzeczowymi. W razie odmowy przez prokuraturę wydania wnioskowanego dokumentu, przysługuje kierowane do sądu zażalenie na postanowienie. Ambasada zasadnie odmawia wydania nowego paszportu bez potwierdzenia zniszczenia poprzedniego, dlatego należy rozważyć złożenie wniosku do ambasady o wydanie innego dokumentu potwierdzającego tożsamość. Zwrócić również należy uwagę na okoliczności obiektywne prowadzonej sprawy, w której partner czytelniczki jest osobą pokrzywdzoną, mające wpływ na czas trwania postępowania. Dopiero przez pryzmat tych okoliczności należy oceniać ewentualną nieuzasadnioną przewlekłość postępowania.