Siatka prokuratur nie pokrywa się z układem sądów. Tego zaś wymagała ustawa. Dlatego prokurator generalny kieruje rozporządzenie ministra sprawiedliwości do kontroli konstytucyjnej.
Problematyczne jednostki / Dziennik Gazeta Prawna
Minister sprawiedliwości naruszył ustawę, wydając rozporządzenie z 2010 r. w sprawie utworzenia prokuratur apelacyjnych, okręgowych i rejonowych (Dz.U. nr 49, poz. 297 z późn. zm.). Zbagatelizował to, że właściwość miejscowa prokuratury apelacyjnej ma odpowiadać właściwości sądów apelacyjnych. Tak przynajmniej uważa prokurator generalny, który skierował w tej sprawie wniosek do Trybunału Konstytucyjnego. Chce, aby uznał on za niekonstytucyjne par. 2, 3 i 5 rozporządzenia. Dlatego że naruszają art. 17 ust. 12 i 13 ustawy o prokuraturze (Dz.U. z 2011 r. nr 270, poz. 1599 z późn. zm.).

Brak spójności

Kompetencja do ustalania właściwości miejscowej wszystkich prokuratur spoczywa w rękach ministra sprawiedliwości. Ustala ją w drodze rozporządzenia po zasięgnięciu opinii prokuratora generalnego (art. 17 ust. 13 ustawy o prokuraturze). Kluczowe znaczenie ma to, że właściwość prokuratury apelacyjnej musi pokrywać się z właściwością odpowiedniego sądu apelacyjnego (art. 17 ust. 12).
– Gdy porównamy właściwość miejscową prokuratur apelacyjnych i sądów apelacyjnych, to okazuje się, że nie ma między nimi spójności. A być powinna – mówi Grażyna Grodzińska, prokurator z Prokuratury Generalnej.
Przykładowo Prokuratura Apelacyjna w Warszawie obejmuje właściwością prokuratury okręgowe w Ostrołęce, Płocku, Warszawie oraz Warszawę-Pragę. Problem w tym, że ma się to nijak do właściwości sądów. Sąd Okręgowy w Ostrołęce należy do apelacji w Białymstoku, a Sąd Okręgowy Płocku należy do apelacji w Łodzi.
– Nie pokrywa się więc właściwość Sądu Apelacyjnego w Warszawie i Prokuratury Apelacyjnej w Warszawie. W tym zakresie przepisy o właściwości wykraczają poza upoważnienie ustawowe – tłumaczy Grażyna Grodzińska.
Zatem gdy gmina należy do właściwości określonego sądu apelacyjnego, to powinna też leżeć w granicach właściwości odpowiedniej prokuratury apelacyjnej.
Dodaje, że nie może być takiej sytuacji, aby gmina należała do właściwości jednego sądu apelacyjnego, a innej prokuratury apelacyjnej.
Kolejny przykład: Prokuratura Rejonowa w Działdowie. Dziś podlega nie tej prokuraturze apelacyjnej, co powinna. Leży bowiem w obszarze właściwości Prokuratury Okręgowej w Elblągu, a więc należy do właściwości Prokuratury Apelacyjnej w Gdańsku. Z kolei obszar właściwości prokuratury w Działdowie odpowiada części obszaru sądu w Mławie, a ten znajduje się w obszarze właściwości Sądu Apelacyjnego w Łodzi.
Mamy taką sytuację, że obszar właściwości Prokuratury Apelacyjnej w Łodzi nie jest tożsamy z obszarem właściwości Sądu Apelacyjnego w Łodzi, a właściwość Prokuratury Apelacyjnej w Gdańsku nie pokrywa się z właściwością Sądu Apelacyjnego Gdańsku.
Dlatego Andrzej Seremet uznał, że kwestionowane przepisy nie spełniają wymagań art. 92 ust. 1 konstytucji.
– A to dlatego, że pozostają w sprzeczności z ustawą, wykraczają poza upoważnienie ustawowe oraz poza wytyczne do upoważnienia – dodaje prokurator Grodzińska.

Wbrew upoważnieniu

Rozporządzenia, jako akty podustawowe, muszą być wydane w celu wykonania ustawy. Powinny być zgodne zarówno z ustawą upoważniającą, jak i ze wszystkimi ustawami obowiązującymi, które w sposób bezpośredni lub pośredni regulują sprawy objęte rozporządzeniem. Nie może też ono powtarzać, przekształcać, modyfikować czy syntetyzować treści zawartych w ustawach.
Prokurator generalny powołuje się w swoim wywodzie na dotychczasowe orzecznictwo TK w sprawie upoważnień ustawowych.
– Rozporządzenie jest zatem legalne, jeśli zostało wydane przez organ upoważniony, służy realizacji ustawy i mieści się w zakresie spraw przekazanych przez nią do uregulowania – wskazuje Andrzej Seremet. I podkreśla, że przepis upoważniający nie podlega wykładni rozszerzającej ani celowościowej.
W ocenie prokuratora generalnego minister sprawiedliwości został upoważniony do uregulowania w kwestii właściwości prokuratur kilku zagadnień, w tym ustalenia obszarów właściwości prokuratur apelacyjnych, okręgowych i rejonowych. Przy czym zakres regulacji powinien w pierwszej kolejności służyć realizacji potrzeby zapewnienia prawidłowego funkcjonowania jednostek prokuratury.
Ale na tym nie koniec. Rozporządzenie ministra sprawiedliwości nie może abstrahować od tego, że kwestia zasad ustalania właściwości prokuratur apelacyjnych, okręgowych i rejonowych została także uregulowana wprost w ustawie (art. 17 ust. 12 ustawy o prokuraturze). I trzeba te regulacje respektować. I tak ustalać granice właściwości prokuratur, aby odpowiadały one ustawowej zasadzie: obszar właściwości prokuratur apelacyjnych ma być tożsamy z obszarem właściwości odpowiednich sądów apelacyjnych.
W konsekwencji również właściwość miejscowa prokuratur okręgowych i prokuratur rejonowych utworzonych w danej apelacji nie może wykraczać poza granice obszaru właściwości odpowiedniego sądu apelacyjnego.
Resort sprawiedliwości pracuje nad stanowiskiem wobec wniosku PG.

Zasady ustalania właściwości miejscowej prokuratur

● apelacyjna obejmuje co najmniej dwie prokuratury okręgowe i odpowiada właściwości sądu apelacyjnego,

● okręgowa obejmuje obszar co najmniej dwóch prokuratur rejonowych,

● rejonowa obejmuje jedną lub więcej gmin.