Brak jest podstaw prawnych do nałożenia na sędziów obowiązku składania oświadczeń dotyczących posiadania wyłącznie obywatelstwa polskiego. Do takich wniosków doszło stałe prezydium Forum Współpracy Sędziów. O tym, że Ministerstwo Sprawiedliwości rozesłało za pośrednictwem prezesów sądów wzór takiego oświadczenia z prośbą o jego wypełnienie, DGP pisał wczoraj.
Forum stwierdza w stanowisku, że z przepisów ustawy o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2018 r. poz. 5) wynika jedynie, że sędzia do 3 października br. ma obowiązek zrzeczenia się obywatelstwa państwa obcego pod rygorem wygaśnięcia stosunku służbowego. Próżno tam jednak szukać regulacji, która nakładałaby obowiązek składania przez sędziów w tym zakresie jakichkolwiek oświadczeń. „Nakładanie na obywateli, w tym sędziów, kolejnych obowiązków przez przedstawicieli władzy wykonawczej – urzędników Ministerstwa Sprawiedliwości i na ich polecenie przez prezesów sądów – może nastąpić tylko na podstawie wyraźnego umocowania ustawowego” – pisze FWS.
Co więcej, forum zwraca uwagę, że oświadczenia każdego z sędziów o posiadanym obywatelstwie znajdują się już w ich kwestionariuszach osobowych, do których mają dostęp prezesi sądów.
W stanowisku odniesiono się również do samych przepisów mówiących o obowiązku posiadania wyłącznie obywatelstwa polskiego. Podkreślono, że skutek niespełnienia tego wymogu w postaci wygaśnięcia stosunku służbowego nie jest przewidziany w konstytucji, a zatem stanowi naruszenie wynikającej z niej zasady nieusuwalności sędziów.
Jednak nie tylko FWS ma wątpliwości co do zgodności z ustawą zasadniczą omawianego przepisu. Podobnego zdania jest rzecznik praw obywatelskich, który podkreśla, że sędziowie i asesorzy, bo ich również będzie dotyczyć wymóg posiadania wyłącznie obywatelstwa polskiego, obecnie sprawujący swój urząd, nie mogą zostać go pozbawieni na skutek przepisów, które dopiero wejdą w życie. Ponadto RPO zwraca uwagę na pewną niekonsekwencję ustawodawcy. Otóż z ustawy o obywatelstwie polskim (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1462 ze zm.) wynika, że dopuszcza się możliwość posiadania obywatelstwa obcego państwa, z tym zastrzeżeniem, iż taka osoba jest w świetle prawa polskiego traktowana wyłącznie jako obywatel polski.