Każdy, kto poniesie szkodę wskutek zmowy przedsiębiorców, będzie mógł ubiegać się o jej naprawienie. To zaś oznacza, że jeśli np. czołowi na rynku producenci sprzętu RTV zawrą nielegalne porozumienie, skutkujące wzrostem cen, konsumenci wreszcie nie będą musieli się na to godzić. Różnicę pomiędzy realną wartością towaru a zapłaconą kwotą wyegzekwują w sądzie.
Takie rozwiązanie przewiduje przyjęty wczoraj przez rząd projekt ustawy o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji. Został on przygotowany w Ministerstwie Sprawiedliwości.
Potrzeba uchwalenia nowej ustawy podyktowana jest koniecznością implementacji jednej z unijnych dyrektyw (2014/104/UE z 26 listopada 2014 r.). Polski prawodawca – chcąc objąć szczególną ochroną najsłabszych uczestników na rynku – proponuje jednak przyjąć rozwiązania o wiele dalej idące niż wynika to z naszych wspólnotowych zobowiązań.
Największym problemem dotychczas było egzekwowanie realnej odpowiedzialności od największych rynkowych graczy, którzy łamią prawo. Przygotowane rozwiązania mają to zmienić. Przede wszystkim w procedurze cywilnej pojawi się nowa instytucja: wniosek o wyjawienie środka dowodowego. W największym uproszczeniu polega ona na tym, że poszkodowany będzie mógł zażądać ujawnienia przez pozwanego dokumentów, które mogą świadczyć o jego winie. Decyzję o tym, czy korporacja będzie musiała udostępnić np. swoje maile wymieniane z inną dużą spółką podejmie ostatecznie sąd.
To powinno rozwiązać wiele bolączek, z którymi mierzyli się do tej pory poszkodowani. Często byli bowiem przekonani, że zapłacili zbyt wiele wskutek zmowy kartelowej, ale nie potrafili tego wykazać.
Odpowiedzialność za naruszenia będzie co prawda na zasadzie winy, ale z projektu wynika, że wprowadzone zostanie domniemanie winy sprawcy naruszenia. Zdaniem MS takie rozwiązanie ułatwi poszkodowanym dochodzenie roszczeń, a jednocześnie umożliwi domniemanym sprawcom skuteczną obronę swych interesów.
Rząd proponuje także, by powództwa dotyczące naruszeń mogły wytaczać w imieniu przedsiębiorców organizacje pozarządowe ich zrzeszające, a w imieniu konsumentów – organizacje, do których zadań statutowych należy ochrona konsumenckich praw.
Ustawa wejdzie w życie najprawdopodobniej w kwietniu. Wszelkie pisma jej dotyczące są oznaczane klauzulą „bardzo pilne”, gdyż termin implementacji unijnej dyrektywy upłynął 27 grudnia 2016 r.
Etap legislacyjny
Projekt przyjęty przez rząd