W myśl art. 24 ust. 1 pkt 15) ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (zwanej dalej: Ustawą) z postępowania o udzielenie zamówienia wyklucza się wykonawcę, wobec którego wydano prawomocny wyrok sądu lub ostateczną decyzję administracyjną o zaleganiu z uiszczeniem podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, chyba że wykonawca dokonał płatności należnych podatków, opłat lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne wraz z odsetkami lub grzywnami lub zawarł wiążące porozumienie w sprawie spłaty tych należności.

Zgodnie z brzmieniem § 5 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Rozwoju w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy w postępowaniu o udzielenie zamówienia z dnia 26 lipca 2016 r. w celu potwierdzenia braku podstaw wykluczenia wykonawcy z udziału w postępowaniu zamawiający może żądać zaświadczenia właściwej terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego albo innego dokumentu potwierdzającego, że wykonawca nie zalega z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, wystawionego nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu składania ofert albo wniosków
o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, lub innego dokumentu potwierdzającego, że wykonawca zawarł porozumienie z właściwym organem w sprawie spłat tych należności wraz
z ewentualnymi odsetkami lub grzywnami, w szczególności uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie lub rozłożenie na raty zaległych płatności lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu. Nie zawsze jednak dany wykonawca będzie figurował w Centralnym Rejestrze Płatników ZUS lub w ewidencji okresów podlegania ubezpieczeniu i opłacania składek KRUS.

Z taką okolicznością będziemy mieli do czynienia szczególności w przypadku, gdy dany wykonawca jest np.: osobą fizyczną, która nie prowadzi działalności gospodarczej, co jest dopuszczalne w świetle definicji wykonawcy wynikającej z art. 2 pkt 11) Ustawy. Jak bowiem wynika z tejże definicji przez wykonawcę należy rozumieć osobę fizyczną, osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, która ubiega się o udzielenie zamówienia publicznego, złożyła ofertę lub zawarła umowę w sprawie zamówienia publicznego. Ustawa nie uzależnia zatem możliwości ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego od faktu prowadzenia działalności gospodarczej (posiadania statusu przedsiębiorcy).

Będzie tak również w przypadku wykonawcy będącego np.: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, pod warunkiem, że spółka nie zatrudnia żadnych osób na podstawie umowy o pracę czy też na podstawie umowy cywilnoprawnej (zlecenia) – co dotyczy też członków zarządu spółki. Warto też pamiętać, że w przypadku gdy wynagrodzenie członka zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością zostało ustalone uchwałą zgromadzenia wspólników tejże spółki wówczas od takiego wynagrodzenia odprowadza się jedynie zaliczkę na podatek dochodowy, natomiast nie ma obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne (pod warunkiem, że członek zarządu nie jest związany ze spółką umową o pracę lub umową cywilnoprawną).

W związku z powyższym wykonawcy nie będący płatnikami składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne, w celu wykazania braku podstawy do wykluczenia z postępowania na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 13) Ustawy, powinni przedłożyć zamawiającemu, w miejsce urzędowego zaświadczenia ZUS lub KRUS o niezaleganiu w opłacaniu wymaganych składek, zaświadczenie o nie figurowaniu w Centralnym Rejestrze Płatników ZUS lub informację z ewidencji okresów podlegania ubezpieczeniu i opłacania składek KRUS. Takie stanowisko znajduje też potwierdzenie w orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej (zwanej dalej: KIO). Jak bowiem wynika z wyroku KIO z dnia 6 lutego 2014 r. (sygn. KIO 114/14):

„Zaświadczenie musi dowodzić brak zaległości (względnie zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległych płatności). Zaświadczenie ZUS, że dany podmiot nie figuruje w Kompleksowym Systemie Informatycznym ZUS jako płatnik składek ZUS bezwzględnie to potwierdza.” Do takiego samego wniosku doszła KIO w wyroku z dnia 15 października 2012 r. (sygn. KIO 2092/12): „Izba nie jest uprawniona do kwestionowania stanowiska wyrażonego w dokumencie urzędowym, wystawionym przez właściwy organ, który stwierdził, że wykonawca nie figuruje w Komputerowym Systemie Informatycznym ZUS jako płatnik składek. Oznacza to, że nie może w tym systemie figurować jako dłużnik wobec ZUS w zakresie opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.(…) Niezależnie od oceny, czy spółka jawna ubiegająca się o udzielenie zamówienia publicznego jest zobowiązana do odprowadzania odrębnych składek na ubezpieczenia zdrowotne skład orzekający Izby, podobnie jak Zamawiający, uznał, że nie jest uprawniony do kwestionowania stanowiska wyrażonego w dokumencie urzędowym, wystawionym przez właściwy organ, który stwierdził, że ubiegająca się o udzielenie zamówienia publicznego spółka jawna nie figuruje w Komputerowym Systemie Informatycznym ZUS jako płatnik składek. Powyższe wskazuje na to, że wskazana firma nie jest zarejestrowana tam jako płatnik, tym, samym też nie może być zarejestrowana jako dłużnik wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie opłacania składek na ubezpieczenia zdrowotne.”

Radca prawny Piotr Źlik, kancelaria Sadkowski i Wspólnicy