Odmienne stawki opłat za bezumowne korzystanie z gruntów rolnych należących do Skarbu Państwa oraz do prywatnych właścicieli nie naruszają ustawy zasadniczej – orzekł wczoraj Trybunał Konstytucyjny.
Zdaniem TK zawłaszczenie przez prywatne osoby mienia publicznego, które ma służyć wszystkim obywatelom, upoważnia ustawodawcę do wprowadzenia mocniejszej ochrony własności państwowej. – Intencją ustawodawcy nie było bowiem różnicowanie sytuacji prawnej właścicieli pokrzywdzonych bezumownym korzystaniem z gruntów rolnych, lecz zapewnienie mechanizmów umożliwiających skuteczne wymuszenie zwrotu nieruchomości – podkreślili w ustnym uzasadnieniu wyroku.
TK badał konstytucyjność art. 39b ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1491). Stanowi on, że osoba władająca nieruchomością wchodzącą w skład zasobu własności rolnej Skarbu Państwa bez tytułu prawnego, jest zobowiązana do zapłaty na rzecz Agencji Nieruchomości Rolnych wynagrodzenia w wysokości stanowiącej pięciokrotność wywoławczej wysokości czynszu. Przepis ten miał ukrócić proceder dzikiej dzierżawy, który się nasilił po wejściu Polski do Unii Europejskiej. Wówczas pojawiła się możliwość otrzymywania dopłat bezpośrednich dla użytkowników gruntów rolnych. Jako że możliwość uzyskania dotacji nie była uzależniona (do 2016 r.) od posiadania tytułu prawnego do nieruchomości, część użytkowników ziem dzierżawionych od ANR nie zwracała jej po upływie okresu umowy.
Wątpliwości co do konstytucyjności art. 39b miał jeden z sądów rejonowych. Ustawodawca przy określaniu czynszu w tego typu sytuacjach nie odwołał się do stawek rynkowych, lecz do wywoławczej wysokości czynszu, ustalanej przez samą ANR. Poza tym zdaniem sądu zaskarżony przepis prowadzi do silniejszej ochrony interesu Skarbu Państwa niż innych właścicieli, którzy w przypadku bezumownego korzystania z ich własności muszą stosować przepisy kodeksu cywilnego. W efekcie postawił on zarzut naruszenia równej ochrony prawnej własności, o której mowa w art. 64 ust. 2 konstytucji, oraz zasady równości wobec prawa i równego traktowania przez władze publiczne, określoną w art. 32 ust. 1 konstytucji.
Trybunał stwierdził konstytucyjność art. 39b, ale tylko w zakresie, w jakim odnosi się on do osób korzystających bezumownie z państwowych gruntów w złej wierze.
ORZECZNICTWO
Wyrok TK z 18 października 2016, sygn. akt P 123/15.