Prawo do grobu reguluje, aczkolwiek tylko częściowo, ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych z 31 stycznia 1959 roku. Zgodnie z nią, w przypadku grobów ziemnych, a zatem takich, które są wykopane w ziemi, i w których trumna jest nią przysypana, konieczne jest uiszczenie opłaty przewidzianej za utrzymanie miejsca na cmentarzu (tzw. pokładne).
Dowiedziałam się od znajomej, że po 20 latach – o ile nie wniosę opłaty do administracji cmentarza – może mi zostać odebrany grób, w którym pochowany jest mój mąż. Czy to prawda – pyta zdenerwowana pani Jadwiga.
Tak, to prawda.
Opłata musi być wniesiona nie później niż w ciągu 20 lat od ostatniego pochówku. Konieczne jest także zgłoszenie zastrzeżenia, wskutek którego mamy gwarancję, że przez następne 20 lat grób nie będzie wykorzystany przez osoby trzecie, czyli nie zostanie pochowany w nim nikt obcy. Zastrzeżenie może być przez uprawnione osoby odnawiane. Prawo dopuszcza także możliwość zawarcia umowy z administratorem cmentarza przedłużającej termin, przed upływem którego niedopuszczalne jest użycie grobu do ponownego pochowania osoby zmarłej. Dodatkowo na podstawie ustawy nie można dopuścić do ponownego pochowania w grobie mającym wartość pamiątki historycznej lub artystycznej.
W pozostałych przypadkach – grobów murowanych i urn z prochami – obowiązuje odmienna procedura. Groby, w których boki są murowane do poziomu gruntu, i do których składa się trumnę ze zwłokami, przeznaczone do pochowania więcej niż jednych zwłok, nie podlegają art. 7 ust. 1 ustawy i nie ma konieczności wnoszenia opłaty raz na 20 lat oraz zgłaszania zastrzeżenia.
Wspomniana wyżej ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych to niejedyne źródło regulujące prawo do grobu. Umowa pomiędzy osobą nabywającą to prawo i zarządem cmentarza jest regulowana prawem cywilnym. Na jej podstawie stajemy się dysponentem grobu, ale nie jego właścicielem. Po śmierci władającego grobem mogą być w nim pochowani lub mogą dysponować grobem współmałżonek, krewni wstępni i zstępni, krewni boczni do 4. stopnia pokrewieństwa oraz powinowaci w linii prostej do 1. stopnia. W razie konfliktu osoby te mogą skierować sprawę do sądu cywilnego.
Podstawa prawna
Art. 7, art. 10 ustawy z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 2126). Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 380).