Dowiedziałem się, że spadkobiercy dłużnika nie będą odpowiadali za cały dług, ponieważ od niedawna zawsze dziedziczą z dobrodziejstwem inwentarza. Powiedziano mi jednak, że muszą w tym celu sporządzić spis inwentarza, bo jeśli tego nie zrobią, to nadal odpowiadają za cały dług – niepokoi się pan Jakub
Nowe zasady odpowiedzialności za długi spadkowe, czyli z dobrodziejstwem inwentarza, dotyczą jedynie spadków, które zostały otworzone po 18 października 2015 r. Natomiast odpowiedzialność za długi we wcześniejszych spadkach odbywa się na dawnych zasadach. Spadkobierca, który dziedziczy na nowych zasadach i przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza, odpowiada za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza (który sporządza sam) albo w spisie inwentarza stanu czynnego spadku (który sporządza komornik). Należy w nich podać wartość przedmiotów wchodzących do masy spadkowej według stanu i cen z dnia otwarcia spadku, podobnie jak wysokość długów spadkowych, też aktualną w chwili otwarcia spadku. Ograniczenie tej odpowiedzialności jednak odpada, gdy spadkobierca pominął w wykazie lub podstępnie nie podał do spisu inwentarza przedmiotów, które należą do spadku, lub zapisów windykacyjnych albo podstępnie uwzględnił albo podał nieistniejące długi.
Wykaz inwentarza jest dokumentem prywatnym, sporządzanym przez spadkobiercę, który przyjął spadek, zapisobiercę windykacyjnego lub wykonawcę testamentu na specjalnym formularzu opracowanym przez ministra sprawiedliwości (do pobrania nieodpłatnie na stronach Ministerstwa Sprawiedliwości i sądów powszechnych oraz w sądach rejonowych i okręgowych). Następnie składa go w sądzie lub przed notariuszem. Jeśli jest kilku spadkobierców, mogą go sporządzić i złożyć wspólnie. Wykaz należy uzupełnić, jeżeli już po jego złożeniu zostały ujawnione pominięte w nim przedmioty należące do spadku lub do zapisów windykacyjnych albo długi. Na podstawie wykazu można więc wyliczyć, jaka jest wartość stanu czynnego spadku i ile wynoszą długi spadkowe. Dlatego sporządzenie go leży w interesie osób odpowiedzialnych za długi spadkowe. Długi spłacają zgodnie ze złożonym wykazem, ale tylko do wartości stanu czynnego spadku. Jeśli zadłużenie przekracza tę wartość, to nie muszą spłacać całej kwoty. Aby uniknąć nadmiernej odpowiedzialności za długi spadkowe, warto więc ten prywatny wykaz inwentarza sporządzić i przeprowadzić postępowanie spadkowe po zmarłym. Można to zrobić bez względu na czas, jaki upłynął od śmierci spadkodawcy, ponieważ sprawa się nie przedawnia.
Podstawa prawna
Art. 1015, art. 1031, art. 10311 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2016 r. poz. 380). Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 22 września 2015 r. w sprawie określenia wzoru wykazu inwentarza oraz sposobu udostępnienia druków tego wzoru (Dz.U. z 2015 r. poz. 1537).