Jeśli Polacy nie staną po stronie „swoich” prawników, sami będą zagrożeni. Bo zależni prawnicy ich nie obronią i sprawiedliwie nie osądzą - pisze r.pr. Maciej Bobrowicz.
Sędziowie, adwokaci, radcowie prawni od zawsze uwierali rządzących. Mają swój samorząd. Swoje postępowania dyscyplinarne. Sami demokratycznie wybierają swoje władze. No i mają gwarancje niezależności. Niezależności od każdej władzy.
Kilka lat temu przyklejono nam etykietkę „korporacja”. Niby różnicy nie ma, ale dla tych, którzy manipulują opinią publiczną i nastrojami społecznymi, jest, i to zasadnicza. Z czym kojarzy się przeciętnemu Polakowi samorząd? Z piękną ideą samorządności, czyli z czymś pozytywnym. A korporacja? W zasadzie ma pejoratywne znaczenie. W powszechnym odbiorze to moloch bez uczuć, bezwzględny i bezlitosny byt, z którym trzeba walczyć, bo na pewno krzywdzi bezbronnego obywatela. Taką ma naturę.
Politycy doskonale wiedzą, że wystarczy użyć odpowiedniego słowa, by wzbudzić w odbiorcach pożądane emocje: sympatii, antypatii czy nienawiści. Tak działa stosowana przez nich narracja. Wszyscy w ewentualnym konflikcie staną w obronie słabszego. Łatwiej więc rozprawić się z korporacją niż z samorządem.
Czytam właśnie wypowiedź jednego z polityków, że planuje się „wyjęcie ostatniej instancji w procesie dyscyplinarnym spod władzy korporacji prawniczej”. Dalej pojawia się uwaga o „niezliczonych przywilejach” korporacji. Wydawać by się mogło z kontekstu, że autor odnosi się jedynie do sędziów, ale...
Zastanówmy się, czy jedne z najbardziej demokratycznie wybieranych i zarządzanych organizacji w Polsce, jakimi są samorządy radców prawnych i adwokatów, mają „niezliczone” przywileje? Spróbujmy policzyć. Przywilej samorządzenia. Przywilej przygotowywania do zawodu (czyli szkolenie swoich przyszłych konkurentów). Przywilej karania za naruszenia zasad etyki (czyli pilnowanie zasad, które się samemu wbrew swoim interesom uchwaliło). Przywilej niezależności! Tak, to o to chodzi w tej wypowiedzi. Niezależność od czego lub kogo? Od władzy, w interesie klienta. W interesie publicznym radca prawny i adwokat przeciwstawia się, w imieniu swojego klienta, każdej władzy. Broni go w procesie administracyjnym, cywilnym i karnym. Państwo ze strażnika praworządności staje się stroną procesu. Politycy i urzędnicy każdą konfrontację z obywatelem zamierzają wygrać. Jeśli mieszczą się w ramach procesu, jest to normalne. Jeśli swoją przewagę zamierzają zbudować poza prawem albo tak budują system funkcjonowania niezależnych prawników, żeby tę niezależność przekształcić w zależność, wychodzą poza ramy demokratycznego systemu. Niezależność sędziów, radców prawnych i adwokatów jest gwarancją sprawiedliwego procesu.
Można przecież (jak w jednym z azjatyckich mocarstw) wydać adwokatowi licencję na rok. Będziesz grzeczny, to ją przedłużymy. Narazisz się władzy, nie przedłużymy. Nie walcz z władzą. Nie posłuchasz, znikniesz bez śladu. Można tak zbudować system karania i pozbawiania prawa wykonywania zawodu niezależnych prawników, by był on kontrolowany przez władzę. Jak? „Wyjmując postępowanie dyscyplinarne spod władzy korporacji prawniczej” i przekazując je pod kontrolę władzy państwowej. Uzasadnieniem nie jest oczywiście prawdziwy zamiar, lecz populistyczny zarzut „kolesiostwa”, „korporacjonizmu”, „niezasłużonych przywilejów”. To znakomicie podzieli świat na uprzywilejowanych prawników i pokrzywdzoną resztę.
Wtedy władzy będzie łatwiej. Zamiast rzecznika dyscyplinarnego będzie dyspozycyjny prokurator (lub minister sprawiedliwości prokurator generalny). A w drugiej instancji postępowania dyscyplinarnego oprócz sędziego zawodowego pojawi się dwóch ławników ludowych, którzy nauczą się etyki zawodów prawniczych w tydzień i znakomicie będą wiedzieli, że każdy pojawiający się w postępowaniu dyscyplinarnym sędzia, adwokat czy radca prawny to przedstawiciel wrogiej korporacji, „tłusty kot”, który jest winny, i jest to oczywiste, skoro tak mówi prokurator.
Kwestia niezależności prawników nie dotyczy tylko sędziów, radców prawnych i adwokatów. Dotyka też dziennikarzy, lekarzy, profesorów, nauczycieli, urzędników, menedżerów i biznesmenów, wszystkich Polaków. Jeśli nie staną w obronie „swoich” prawników, będą bezbronni, bo zależni prawnicy ich nie obronią i sprawiedliwie nie osądzą.
Dlaczego o tym piszę? Bo zamiast zmierzyć się z tą tendencyjną narracją, milczymy.