W wyniku oszustwa, co zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem karnym, bezprawnie wszczęto przeciwko mnie egzekucję z mieszkania. Przez działania komornika straciłem również pracę i znajomych, ponieważ zacząłem być postrzegany jako osoba nieuczciwa. Wszystko to spowodowało u mnie ciężką postać depresji. Czy w opisanej sytuacji mogę wystąpić przeciwko oszustowi – wierzycielowi do sądu o ochronę moich dóbr osobistych i zapłatę zadośćuczynienia – pyta pan Włodzimierz.
Nietykalność mieszkania jest jednym z dóbr osobistych pozostających pod ochroną prawa cywilnego. W razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub – na jego żądanie – zasądzić odpowiednią kwotę na wskazany przez niego cel społeczny (niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia). Nawet jednak gdy sąd uzna, że doszło do naruszenia dobra osobistego, to i tak nie jest związany żądaniem zadośćuczynienia za nie. Może je więc przyznać albo oddalić. Zależy to od konkretnej sprawy.
Przy ocenie, jaka kwota jest odpowiednia, aby zadośćuczynić za doznaną krzywdę, sąd bierze pod uwagę rodzaj naruszonego dobra, charakter, stopień nasilenia i czas trwania przeżyć psychicznych będących skutkiem tego naruszenia. Sąd Apelacyjny w Białymstoku stwierdził, że „oceniając zarówno możliwość zasądzenia, ze względu na brak obligatoryjności, jak i wysokość odpowiedniej sumy pieniężnej, sąd musi wziąć pod uwagę kompensacyjny charakter zadośćuczynienia i rodzaj naruszonego dobra – ciężar gatunkowy poszczególnych dóbr osobistych nie jest bowiem jednakowy i nie wszystkie dobra osobiste zasługują na jednakowy poziom ochrony za pomocą środków o charakterze majątkowym. Ponadto sąd musi zbadać nasilenie złej woli oraz celowość zastosowania tego środka. Przekłada się to zarówno na możliwość zasądzenia zadośćuczynienia w konkretnej sprawie, jak i na jego wysokość”.
Nie ma wątpliwości, że wszczęcie bezprawnej egzekucji, grożącej utratą mieszkania, stanowi naruszenie dóbr osobistych jego właściciela także w sferze psychicznej i może być podstawą do przyznania zadośćuczynienia.
W tej sprawie istotne jest również to, że wszczęcie nielegalnej egzekucji z nieruchomości wywołało u pana Włodzimierza ciężką postać depresji i doprowadziło do ostracyzmu społeczno-zawodowego. Czytelnik ma więc uzasadnione podstawy do wystąpienia przeciwko oszustowi-wierzycielowi do sądu okręgowego z pozwem o ochronę jego dobra osobistego w postaci nietykalności mieszkania (i np. zażądanie przesłania na jego adres przeprosin za wszczęcie bezprawnej egzekucji z nieruchomości) oraz zapłatę zadośćuczynienia.
Jeżeli pan Włodzimierz zdecyduje się na ten krok, powinien pamiętać, że od pozwu musi wnieść opłatę stałą, która wynosi 600 zł w części dotyczącej żądania ochrony dobra osobistego, a także dodatkową w wysokości 5 proc. od wartości przedmiotu sporu, czyli – w tym przypadku – od wysokości zadośćuczynienia. Ta druga nie może być jednak niższa od 30 zł i nie wyższa niż 100 tys. zł. Opłaty trzeba uiścić już przy wnoszeniu pozwu, załączając do niego dowód wpłaty. Gdyby jednak kondycja finansowa czytelnika nie pozwalała mu na opłacenie pozwu, może ubiegać się o zwolnienie od kosztów sądowych w całości albo w części, umieszczając już w pozwie stosowny wniosek. Jeżeli zdecyduje się na złożenie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, konieczne będzie wypełnienie formularza oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Jest on dostępny w biurze obsługi interesantów każdego sądu, a także na stronie internetowej bip.ms.gov.pl w zakładce Formularze, a następnie w zakładce Formularz oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby fizycznej ubiegającej się o zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym. Wypełniony i podpisany formularz trzeba załączyć do pozwu.
W toku ewentualnego procesu pan Włodzimierz będzie musiał oczywiście udowodnić, np. zeznaniami świadków, dokumentacją medyczną oraz opinią biegłego lekarza psychiatry, że wszczęcie bezprawnej egzekucji z jedynego mieszkania negatywnie odbiło się na jego psychice oraz pozycji społeczno-zawodowej.
Podstawa prawna
Art. 23 oraz art. 448 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r. poz. 121).
Art. 3 ust. 2 pkt 1, art. 10, art. 13 ust. 1, art. 26 ust. 1 pkt 3, art. 102 ust. 1 i 2 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 539).
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24 lipca 2008 r., sygn. I ACa 278/08. Wyrok Sądu Najwyższego z 29 października 2015 r., sygn. I CSK 896/14.