Po upływie terminu określonego w przepisach dłużnik ma prawo odmówić zwrotu pożyczonych pieniędzy.
Terminy przedawnienia wynoszą dziesięć lat, a tylko dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Nie mogą być skracane ani wydłużane przez czynność prawną. Po ich upływie roszczenia majątkowe przedawniają się. Oznacza to, że ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może wówczas uchylić się od jego zaspokojenia.
Przed sądem dłużnik ma prawo zrzec się z korzystania z zarzutu przedawnienia. Nie musi tego wyrażać w jakiejś specjalnej formie. Decyzję podejmuje samodzielnie. Gdyby podczas toczącej się przeciwko niemu sprawy nie podniósł zarzutu przedawnienia, to sąd nie mógłby uwzględnić go z urzędu, bez względu na to, jaka przyczyna spowodowała, że dłużnik nie powołał się na swoje prawo.
Roszczenie, które się przedawniło, nie wygasa, ale zamienia się w zobowiązanie, którego nie można przymusowo wyegzekwować. Natomiast będzie je można potrącić z innego roszczenia, pod warunkiem że potrącenie stało się możliwe, gdy jeszcze nie wystąpiło przedawnienie.
Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się w dniu, w którym roszczenie stało się wymagalne (dzień, w którym wierzyciel może zażądać zaspokojenia przysługującego mu roszczenia).
Wymagalność roszczenia czasem zależy od wykonania określonej czynności przez uprawnionego. Wtedy bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie byłoby wymagalne, gdyby wierzyciel podjął czynności w najwcześniej możliwym terminie. Na przykład:
• terminem biegu przedawnienia o wykonanie zapisu wskazanego w testamencie jest dzień, w którym zapisobiorca dowiedział się o ogłoszeniu testamentu,
• bieg terminu przedawnienia roszczenia o zachowek rozpoczyna się w dniu otwarcia spadku.
W pewnych przypadkach bieg przedawnienia zostaje zawieszony. Na przykład co do roszczeń przysługujących dzieciom przeciwko rodzicom ulega zawieszeniu na czas trwania władzy rodzicielskiej. Natomiast przez czas prawowania opieki i kurateli będzie zawieszony co do roszczeń, które przysługują osobom niemającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę albo kuratelę. Na podobnych zasadach zostaje zawieszony na czas trwania małżeństwa co do roszczeń małżonka przeciwko drugiemu oraz na czas trwania przeszkody, gdy uprawniony nie może dochodzić roszczeń z powodu siły wyższej.
W stosunku do osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, roszczenie nie przedawni się wcześniej niż po upływie dwóch lat od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia.
Niektóre czynności przerywają bieg przedawnienia na przykład przed sądem, organami powołanymi do rozpoznawania spraw i egzekwowania roszczeń, sądem polubownym. Chodzi o czynności przedsięwzięte bezpośrednio w celu dochodzenia, ustalenia, zaspokojenia albo zabezpieczenia roszczenia. Przerwanie biegu następuje też przez wszczęcie mediacji bądź uznanie roszczenia przez dłużnika. Po każdym przerwaniu biegnie ono na nowo.
Roszczenie stwierdzone prawomocnym wyrokiem przedawnia się po dziesięciu latach. Taki sam termin obowiązuje przy roszczeniach roztrzygniętych przez sąd polubowny, ugodę przed sądem, sądem polubownym lub mediatorem i zatwierdzonych przez sąd.
Ważne!
Przedawnione roszczenie nie wygasa, tylko zamienia się w zobowiązanie, które nie może zostać przymusowo ściągnięte
SŁOWNIK
świadczenie jednorazowe - jego spełnienie następuje przez wykonanie jednorazowe
• świadczenie okresowe - polega na periodycznym dawaniu uprawnionemu w czasie trwania określonego stosunku prawnego - pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku, których ogólna całość nie jest z góry określona (np. alimenty), czynsze najmu, dzierżawy).