Fundacja ePaństwo zwróciła się o udostępnienie dokumentów związanych ze stosowaniem ułaskawień przez prezydenta Andrzeja Dudę. Impulsem stała się sprawa zastosowania prawa łaski wobec byłego szefa CBA Mariusza Kamińskiego. Prezydent dokumenty ujawnił – poddane anonimizacji.
– Kancelaria Prezydenta RP odpowiedziała na nasz wniosek o udostępnienie postanowień o zastosowaniu lub niezastosowaniu prawa łaski w okresie 17 października – 17 listopada 2015 r. W tym okresie prezydent wydał sześć postanowień. W czterech postanowił nie zastosować prawa łaski wobec 21 ubiegających się o to osób. W dwóch z nich prezydent ułaskawił siedem osób – informuje Daniel Macyszyn, prezes Fundacji ePaństwo.
Wśród dokumentów są dwa postanowienia z 16 listopada 2015 r. o zastosowaniu prawa łaski wobec siedmiu osób, wśród których jest były szef CBA.
– Z udostępnionych nam dokumentów nie wynika, kto jeszcze został ułaskawiony, ponieważ dane tych osób zostały zanonimizowane (poza danymi Kamińskiego) – precyzuje Macyszyn.
Postanowienia o ułaskawieniu nie zawierają też uzasadnień.
– Zawierają jednak rodzaje instrukcji dla sądu co do dalszego biegu postępowania. W przypadku Mariusza Kamińskiego (i prawdopodobnie pozostałych osób skazanych w związku z działalnością w CBA) prezydent postanawia zastosować prawo łaski przez przebaczenie i puszczenie w niepamięć oraz umorzenie postępowania – zdradza prezes Fundacji ePaństwo.
W przypadku innych instrukcje są odmienne. Wobec kilku osób ułaskawienia dokonuje się poprzez „warunkowe zawieszenie wykonywania kary pozbawienia wolności”, a czasem obok zawieszenia kary prezydent ułaskawia także przez ustanowienie kuratora sądowego.
– Stosowanie łaski jest niekwestionowanym uprawnieniem prezydenta. Nie jest jednak jasne, czy instytucja prawa łaski obejmuje również przesądzanie o dalszym biegu postępowania sądowego, a także określanie nowych wymiarów kar i innych środków, właściwych dla postępowania sądowego – zauważa Daniel Macyszyn.
Niektórzy prawnicy twierdzą, że konstytucja, przyznając prezydentowi prawo łaski i nie precyzując szczegółów jego działania, przyznała mu bardzo szerokie kompetencje. Inni wskazują jednak na zasadę trójpodziału władz i problem wkraczania prezydenta w obszar władzy zastrzeżony dla sądów.
– Akt łaski prezydenta może dotyczyć tylko osoby skazanej. Można nim zwalniać tylko z kary w całości lub w części. Można więc zawiesić karę, uwolnić całkowicie lub częściowo od niej. Prezydent może też ustanowić kuratora – twierdzi konstytucjonalista prof. Marek Chmaj.
– Nie jest on jednak władny zwolnić kogoś od winy czy umorzyć postępowanie sądowe. Uwolnienie od ścigania jest już aktem abolicji, a to uprawnienie Sejmu – dodaje prof. Chmaj.
Z kolei prof. Piotr Kruszyński przypomina, że ułaskawienie to instytucja unormowana w kodeksie postępowania karnego. Dotyczy ona sytuacji, kiedy ktoś został prawomocnie skazany.
– Wtedy rzeczywiście pan prezydent może się poruszać w ramach k.p.k. Natomiast zupełnie inny charakter ma prawo łaski unormowane bezpośrednio w art. 139 konstytucji. Jest ono pojęciem szerszym niż ułaskawienie. W jego ramach prezydent może także umorzyć postępowanie karne. Jest to tzw. indywidualny akt abolicyjny – przekonuje prof. Kruszyński.
Czy zatem prezydent może też np. umorzyć prowadzone dopiero śledztwo?
– Oczywiście. Na tym polegała abolicja, że umarzało się także postępowania przygotowawcze – odpowiada ekspert.