Pani Sabina wróciła do kraju po kilku latach pobytu za granicą. Podczas tej nieobecności zmarł jej ojciec. Rodzeństwo poinformowało ją, że przeprowadziło już postępowanie spadkowe, odziedziczony majątek podzieliło pomiędzy siebie i sprzedało. We wniosku o stwierdzenie nabycia spadku brat wskazał tylko spadkobierców ustawowych mieszkających w kraju. Tłumaczy, że stało się tak dlatego, ponieważ nikt nie znał zagranicznego adresu siostry. – Ojciec nie sporządził testamentu, więc powinnam dziedziczyć po nim z mocy ustawy. Czy mogę odzyskać swoją część spadku – pyta czytelniczka.
Tak. Pani Sabina powinna złożyć w tzw. sądzie spadku wniosek o zmianę postanowienia spadkowego, w którym zostało stwierdzone nabycie spadku po jej ojcu przez spadkobierców ustawowych wskazanych we wniosku przez brata, nie uwzględniając jej, ponieważ została w nim pominięta. Tym sądem jest sąd właściwy ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, a gdy nie da się go ustalić – właściwy dla miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy albo jego część. Pani Sabina uzyska w nim informację o sygnaturze akt sprawy spadkowej, na którą musi się powołać we wniosku o zmianę postanowienia. Do wniosku powinna dołączyć swój akt urodzenia potwierdzający to, że jest córką zmarłego (czyli ma prawo do dziedziczenia po nim z mocy ustawy). Dopiero po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu w sprawie zmiany postanowienia spadkowego będzie mogła wystąpić z roszczeniami finansowymi wobec pozostałych spadkobierców. Jeśli nie będą chcieli rozliczyć się z nią dobrowolnie, powinna wnieść przeciwko nim pozwy o zapłatę.
Skoro spadkodawca nie powołał spadkobierców w testamencie, to prawo do spadku mają osoby dziedziczące po nim z mocy ustawy: wdowa i dzieci. Z kręgu spadkobierców ustawowych nikt nie może zostać wykluczony tylko dlatego, że w momencie otwarcia spadku (czyli w dniu śmierci spadkodawcy) mieszkał za granicą, a rodzina nie znała jego aktualnego adresu. Wnioskodawca we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku powinien jako uczestników postępowania wskazać wszystkich spadkobierców ustawowych, bez względu na to, w jakim kraju mieszkają, oraz – o ile je zna – ich aktualne adresy. Sąd musi bowiem powiadomić o terminie rozpoznawania sprawy uczestników i wnioskodawcę, aby mogli stawić się na rozprawie.
Jeśli aktualne adresy wszystkich spadkobierców ustawowych nie są znane, sąd wzywa ich przez ogłoszenie zamieszczone w gazecie o zasięgu ogólnokrajowym i podane publicznie do wiadomości w miejscu ostatniego zamieszkania spadkodawcy w sposób w tym miejscu przyjęty. W ogłoszeniu podaje dane spadkodawcy (imię, nazwisko, zawód, ostatnie miejsce zamieszkania), datę jego śmierci i wskazuje majątek, jaki pozostawił. Wzywa też wszystkich spadkobierców aby w ciągu sześciu miesięcy od dnia wskazanego w ogłoszeniu zgłosili się i udowodnili swoje prawa, bo mogą zostać pominięci w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku. Osoby te powinny więc zgłosić swoje żądanie do sądu i podać aktualny adres. Skoro w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku po ojcu czytelniczki nie były prowadzone takie poszukiwania, to jej wniosek o zmianę postanowienia spadkowego jest uzasadniony.
Podstawa prawna
Art. 672–675 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.). Art. 931 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).