Przed wydaniem rozstrzygnięcia dotyczącego samowolnej zmiany sposobu użytkowania budynku, w pierwszej kolejności należy rozstrzygnąć o legalności robót budowlanych związanych ze zmianą przeznaczenia obiektu. Takie stanowisko przyjął Wojewódzki Sąd Administracji w Białymstoku, do którego wpłynęła skarga na rozstrzygnięcie wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego.

Sprawa dotyczyła stodoły, w której przedsiębiorca prowadził produkcję łodzi z laminatów poliestrowo-szklanych. Na uciążliwości związane z bliskością zakładu produkcyjnego poskarżyła się mieszkająca w sąsiedztwie siostra wytwórcy. Organ nadzoru budowlanego wszczął więc postępowanie w sprawie legalności użytkowania spornego obiektu.
Mężczyzna jeszcze w latach 90. przeprowadził gruntowny remont stodoły: wymienił więźbę dachową, pokrycie dachu, stolarkę, a także zamontował komin i piec c.o. Wszystkie te prace wykonane zostały jednak bez pozwolenia na budowę, stąd też nadzór budowlany prowadząc postępowanie w sprawie legalności użytkowania, nakazał dostarczenie oceny technicznej wykonanych robót. Ta wskazywała, że roboty zostały wykonane zgodnie ze sztuką i na atestowanych materiałach.
Po przedłożeniu ekspertyzy organ, powołując się na art. 51 ust. 1 pkt 2 prawa budowlanego (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1409), odstąpił od czynności związanych z oceną legalności robót w istniejącym budynku. Jego decyzja utrzymana została też przez WINB. Na to rozstrzygnięcie poskarżyła się siostra inwestora. W skardze do WSA przekonywała, że organ nadzoru w pierwszej kolejności orzec powinien w sprawie samowoli budowlanej, a nie dokonał nawet kwalifikacji wykonanych prac.
WSA wskazał natomiast na błąd przedstawicieli nadzoru budowlanego, którzy za podstawę zaskarżonej decyzji przyjęli przepis art. 51 ust. 1 pkt 2 pr.bud., a więc normę oderwaną od przedmiotu postępowania. Z akt sprawy wprost bowiem wynikało, że wszczęte z urzędu postępowanie dotyczyło zmiany sposobu użytkowania budynku gospodarczego. Samowolę użytkową reguluje zaś przepis art. 71a pr.bud. W wyroku WSA przypomniał też, że legalizacja robót budowlanych, ze względu na ich wyższy stopień skomplikowania w rozumieniu norm prawa budowlanego, wyprzedzać powinna legalizację samowolnej zmiany sposobu użytkowania budynku.
„W sytuacji, gdy zmieniony samowolnie sposób użytkowania obiektu budowlanego jest związany z przystosowaniem obiektu budowlanego samowolnymi robotami budowlanymi do wypełniana nowej (innej niż dotychczas) funkcji, w pierwszej kolejności należy ocenić samowolę budowlaną, a dopiero potem rozpocząć procedurę legalizacji zmienionego sposobu użytkowania obiektu budowlanego” – podkreślił WSA.
ORZECZNICTWO
Wyrok WSA w Białymstoku, sygn. akt II SA/Bk 363/15.