Przepisy procedury postępowania przed sądami administracyjnymi, które nie nakazują wyłączenia sędziego od udziału w orzekaniu w sprawie wznowionej, w której ten sam sędzia już wcześniej orzekał, są sprzeczne z konstytucją - orzekł dziś Trybunał Konstytucyjny.

Trybunał rozpoznał skargę konstytucyjną Fundacji Rozwoju Medycyny Sportowej dotyczącą wyłączenia sędziego z mocy ustawy. Zdaniem skarżącej fundacji te przepisy są niepełne, bo nie obejmują sytuacji, gdy sędzia najpierw orzekał co do legalności decyzji podatkowej, a następnie - w innym postępowaniu - miał rozstrzygnąć o legalności kolejnej decyzji administracyjnej, odmawiającej uchylenia, po wznowieniu postępowania administracyjnego, tejże decyzji podatkowej.

Fundacja, procesując się przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym z izbą skarbową, była właśnie w tej sytuacji. Naczelny Sąd Administracyjny nie podzielił jednak jej zastrzeżeń co do wyłączenia sędziego orzekającego w ich sprawie już wcześniej - stąd skarga do TK.

"Taka sytuacja nie odpowiada konstytucyjnemu standardowi prawa do bezstronnego sądu"

Sędziowie Trybunału uznali, że Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi powinno nakazywać wyłączenie sędziego ze wznowionej sprawy, gdy wydawał w niej decyzje także przed wznowieniem. Brak takiego przepisu narusza konstytucyjne prawo do rozpoznania sprawy przez bezstronny i niezawisły sąd - stwierdził TK.

Według TK, postępowanie ws. kontroli legalności decyzji podatkowej oraz postępowanie w sprawie kontroli decyzji o odmowie uchylenia (po wznowieniu postępowania administracyjnego) tej decyzji administracyjnej są odrębne z procesowego punktu widzenia, ale mają źródło w tym samym stanie faktycznym, wymagają oceny tych samych okoliczności i dowodów, a niekiedy nawet ustosunkowania się przez skład orzekający do tych samych zarzutów.

"Wobec tego, sędzia orzekając w drugim postępowaniu, mógłby czuć się związany swoimi poglądami, wyrażonymi podczas pierwszego postępowania. Taka sytuacja budzi uzasadnione wątpliwości co do obiektywizmu sędziego i nie odpowiada konstytucyjnemu standardowi prawa do bezstronnego sądu" - podkreślił Trybunał.

Zaskarżony przepis ustawy nie traci mocy obowiązującej

W rezultacie dzisiejszego wyroku zaskarżony przepis ustawy nie traci mocy obowiązującej, a jedynie powinien zostać rozszerzony tak, aby objął sytuacje orzekania przez sędziego w sprawie skargi na odmowę uchylenia, po wznowienia postępowania administracyjnego, decyzji administracyjnej, jeżeli wcześniej orzekał on co do legalności tej decyzji.

"Nie ma natomiast możliwości wznawiania postępowań w sprawach, w których nie doszło do wyłączenia sędziego w warunkach ujętych w sentencji niniejszego orzeczenia" - podkreślił TK. Jego wyrok jest ostateczny.