Tylko chętni adwokaci i radcy prawni będą udzielać pomocy prawnej cudzoziemcom. Taka decyzja zapadła podczas prac podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3433).

To, że udział w systemie dedykowanym cudzoziemcom, będzie dobrowolny, nie było oczywiste. Projekt bazował na rozwiązaniach projektu mającego utworzyć system nieodpłatnej przedsądowej pomocy prawnej (prawnicy nazywają tę ustawę pakamerową). Tam ustawodawca nie zdecydował się na klarowne wyartykułowanie, że uczestniczenie w systemie będzie dla profesjonalnych pełnomocników dobrowolne. W wyniku starań przedstawicieli adwokatury w przypadku druku 3433 udało się takie rozwiązanie przyjąć.
Z nieodpłatnej pomocy prawnej skorzystać będzie mógł cudzoziemiec ubiegający się o udzielenie ochrony międzynarodowej – starający się o nadanie statusu uchodźcy i o ochronę uzupełniającą (udzielana jest ona osobom, którym odmówiono statusu uchodźcy, lecz którzy w przypadku powrotu do kraju pochodzenia będą realnie narażeni na ryzyko krzywdy), a także ten, wobec którego została wydana decyzja o pozbawieniu go statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej – o ile nie będzie miał już pełnomocnika z wyboru.
W ramach nieodpłatnej pomocy prawnik zobowiązany będzie napisać odwołanie od decyzji o:
a) odmowie nadania statusu uchodźcy lub udzielenia ochrony uzupełniającej,
b) umorzeniu postępowania w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej,
c) przekazaniu wnioskodawcy do państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie takiej ochrony i umorzeniu postępowania,
d) uznaniu wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej za niedopuszczalny,
e) odmowie uwzględnienia oświadczenia wnioskodawcy o zamiarze dalszego ubiegania się o udzielenie ochrony,
f) pozbawieniu statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej.
Prawnik występować będzie także w postępowaniu odwoławczym w sprawie:
a) udzielenia ochrony międzynarodowej,
b) przekazania wnioskodawcy do państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie takiego wniosku,
c) pozbawienia statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej.
Etap legislacyjny
Projekt ustawy po I czytaniu