Komornik sądowy zawiadomił o zajęciu pracownikowi wynagrodzenia za pracę z tytułu należności niealimentacyjnych. Jego wynagrodzenie wyniosło za kwiecień 2015 r. 1950,56 zł netto. Z wynagrodzenia potrącane są raty pożyczki z kasy zapomogowo-pożyczkowej w wysokości 330 zł plus 20 zł wkładu, raty pożyczki z zfśś – 157 zł, składka pzu – 55 zł, składka związkowa – 2 zł. Pracownikowi przysługują podstawowe koszty uzyskania przychodów 111,25 zł i pracodawca jest upoważniony do zmniejszania zaliczki na podatek dochodowy w kwocie 46,33 zł. Jak dokonać potrąceń?
Przy dokonywaniu potrąceń należy zachować odpowiednią kolejność i wyznaczone granice, przestrzegając limitów, które z jednej strony określają dopuszczalną wysokość potrącenia, z drugiej zaś obligują pracodawcę do wypłacenia pracownikowi tzw. kwoty wolnej. Stanowi ona równowartość minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku kalendarzowym, po odliczeniu potrąceń ustawowych obciążających pobory zatrudnionego. Minimalne wynagrodzenie w 2015 r. to 1750 zł, kwota wolna od potrąceń wynosi zatem 1750 zł po przeliczeniu do wartości netto, czyli 1286,16 zł. Należy jednak pamiętać, że jest ona zróżnicowana w zależności od przysługujących pracownikowi kosztów uzyskania przychodów i uprawnień pracodawcy do stosowania dla niego ulgi podatkowej (PIT-2). Co ważne, kwota wolna jest proporcjonalnie pomniejszana w stosunku do wymiaru czasu pracy, natomiast nienaruszalna w przypadku nieprzepracowania całego miesiąca.
Rozróżnia się dwie zasadnicze grupy potrąceń: obowiązkowe i dobrowolne. Te pierwsze mają bezwzględne pierwszeństwo, przy czym z priorytetu w tej grupie korzystają sumy egzekwowane na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych. Dopiero w drugiej kolejności pracodawca dokonuje potrąceń innych niż alimentacyjne, egzekwowanych na podstawie tytułów wykonawczych. W takim przypadku egzekucji komorniczej podlega 1/2 wynagrodzenia netto do wysokości kwoty wolnej od potrąceń.
Nawiązując do pytania, wszystkie rodzaje płatności, o których w nim mowa, należą do grupy potrąceń dobrowolnych. Z chwilą zajęcia pensji podwładnego przez komornika pracodawca jest zobowiązany do przekazywania na jego konto tej części wynagrodzenia, którą zgodnie z przepisami może potrącić. Do czasu wyczerpania długu z tytułu egzekucji komorniczej trzeba zatem zaniechać potrącania wszelkich innych wierzytelności wymienionych w pytaniu, które do tej pory obciążały płacę netto zatrudnionego.
Pracodawcy często borykają się z podobnymi dylematami, zwłaszcza że obowiązujące przepisy nie przewidują żadnych instrumentów prawnych pozwalających na egzekwowanie spłaty rat od udzielonych pożyczek. Problem może zostać rozwiązany jedynie przy dobrej woli pracownika, o ile zechce on należne raty samodzielnie wpłacać na odpowiednie konta lub w kasie firmy. Należy jednak stanowczo podkreślić, że pracodawcy, którzy podsuwają podwładnemu do podpisania oświadczenie, w którym wyraża on zgodę na potrącenia ponad dozwolony limit i naruszające kwotę wolną, czynią to wbrew przepisom. Takie oświadczenie nie ma bowiem mocy prawnej, nawet gdyby jego złożenie wynikało z inicjatywy zatrudnionego. Pracodawca nie może zatem zaniżyć kwoty wolnej na podstawie takiego dokumentu.
Rozliczenie potrącenia z wynagrodzenia pracownika, o którym mowa w pytaniu, powinno wyglądać jak poniżej.
● W 2015 r. kwota wolna od potrąceń należności innych niż alimentacyjne egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych wynosi dla pracownika, któremu pracodawca stosuje podstawowe koszty uzyskania przychodu i odlicza ulgę podatkową, 1286,16 zł.
● Limit potrąceń dla egzekucji niealimentacyjnych wynosi 1/2 wynagrodzenia netto, czyli w tym przypadku 975,28 zł (1950,56 zł x 50 proc.).
● Kwota możliwa do potrącenia: 1950,56 zł (wynagrodzenie netto) – 1286,16 zł (kwota wolna od potrąceń) = 664,40 zł.
● Pracownikowi należy potrącić 664,40 zł. Otrzyma on wówczas wynagrodzenie nie niższe niż wymagana przepisami kwota wolna (1286,16 zł), a wysokość potrącenia nie przekracza 1/2 kwoty wynagrodzenia netto (664,40 zł < 975,28 zł).
● Do wypłaty: 1950,56 zł (wynagrodzenie netto) – 664,40 zł (kwota potrącenia komorniczego) = 1286,16 zł.
Podstawa prawna
Art. 87 par. 1–4, art. 871 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).